West-Nijl virus (WNV):

Naast de voortdurende zorgen om Covid-19 en de nare uitbraak van rhinopneumonie, waar de internationale paardensportwereld afgelopen maanden mee te maken kreeg, moeten we ook rekening gaan houden met een voor Nederland relatief nieuw virus: het West-Nijl virus (WNV). Dit virus is in het najaar van 2020 voor het eerst in Nederland geconstateerd.

Het West-Nijlvirus, dat door steekmuggen wordt overgedragen, kan bij paarden en mensen leiden tot ernstige neurologische symptomen en koorts. De ziekte die veroorzaakt wordt door WNV wordt daarom West-Nijl koorts genoemd. Een deel van de paarden met West-Nijl koorts komt te overlijden of houdt restklachten over aan de ziekte.

Het West-Nijl virus is al jaren wijdverspreid over de wereld en is oorspronkelijk waarschijnlijk via trekvogels in Europa beland, maar was tot september 2020 nog niet in Nederland geconstateerd. Toen werd voor het eerst bij een vogel West-Nijl koorts vastgesteld. Sinds die tijd hebben enkele mensen in de regio’s Utrecht en Arnhem West-Nijl koorts opgelopen. Het virus kan snel om zich heen grijpen: in Noord-Amerika heeft het virus zich binnen 4 jaar tijd over alle Verenigde Staten en Canada verspreid.

Het West-Nijl virus (WNV) is een flavivirus, dat de ziekte West-Nijl koorts veroorzaakt. Onder de familie van flavivirussen vallen ook dengue (knokkelkoorts) en het zikavirus. Het virus wordt overgebracht door besmette Culex-muggen (steekmuggen) of direct bloed-bloedcontact, zoals bij bloedtransfusies of orgaantransplantaties. De meest gebruikelijke route van besmetting naar andere diersoorten is dat muggen zichzelf besmetten via een vogel en andere dieren infecteren. Wanneer een mug die het West-Nijl virus bij zich draagt vervolgens een paard of mens prikt, raakt ook deze besmet. Het West-Nijl virus wordt in paarden en mensen niet genoeg vermenigvuldigd om andere paarden, mensen of muggen mee te besmetten. Paarden (en ook mensen) worden daarom beschouwd als toevallige gastheer en de infectieroute loopt hier dood.

Paard met neurologische verschijnselen

Wanneer paarden na de incubatietijd van 3 tot 15 dagen ziek worden, zullen er in een deel van de gevallen slechts milde ziekteverschijnselen worden waargenomen, zoals lichte koorts, sloomheid en een verlies van eetlust. Bij 10 % van de besmette paarden treden echter ook neurologische symptomen op, zoals spierzwakte of spiertrekkingen, het scheef of tegen de muur houden van het hoofd, cirkelen in de box en verlammingsverschijnselen, waardoor het paard bijvoorbeeld niet meer kan (op)staan.

Een deel van de paarden herstelt volledig, maar een aanzienlijk gedeelte van de paarden die ziekteverschijnselen vertonen (20-57%), komt te overlijden. De meeste paarden met neurologische symptomen die het wel overleven, houden restklachten aan het virus over.

De neurologische symptomen van het West-Nijl virus kunnen doen denken aan het equine herpesvirus (ook wel afgekort tot EHV of rhinopneumonie genoemd), maar er is een aantal verschillen in uitingsvorm en in overdracht tussen beide ziektes. Een belangrijk verschil is dat paarden met West-Nijl koorts elkaar onderling niet kunnen besmetten, terwijl dit bij het equine herpesvirus wel het geval is. Bij EHV is het daarom erg belangrijk dat alle paarden op stal tegen het virus gevaccineerd zijn, om bij een uitbraak de infectiedruk zo laag mogelijk te houden. Bij het West-Nijl virus biedt een vaccinatie ook voldoende bescherming als je paard het enige paard op stal is dat gevaccineerd is. De grootste verschillen tussen het West-Nijlvirus en EHV (rhinopneumonie) vind je in onderstaand overzicht.

Vaccinatie voorkomt niet dat je paard besmet wordt met het West-Nijl virus, maar kan er wel voor zorgen dat je paard er minder ziek door wordt. Gelukkig is bij paarden, in tegenstelling tot bij mensen, vaccinatie al geruime tijd mogelijk. Sinds er in 2002 begonnen is met het vaccineren van paarden in de Verenigde Staten, is het aantal gerapporteerde gevallen daar bijvoorbeeld sterk afgenomen. Het beste is het om een paard ruim voor de start van het muggenseizoen te laten vaccineren. De vaccinatie bestaat uit twee basisvaccinaties, met een tussentijd van enkele weken. Het paard zal een aantal weken na de tweede vaccinatie optimaal beschermd zijn. Hierna moet het paard jaarlijks opnieuw eenmalig gevaccineerd worden, om goed beschermd te blijven. Veulens kunnen gevaccineerd worden wanneer ze 6 maanden oud zijn. Wanneer de merrie volledig gevaccineerd is, profiteren de veulens de eerste maanden van hun leven van de afweerstoffen van de merrie tegen het West-Nijl virus.

Een andere belangrijke vorm van preventie is om het aantal muggen én de blootstelling aan muggen te minimaliseren. Dit kan door de muggen zelf te bestrijden met behulp van insecticiden, maar ook door te voorkomen dat ze zich gemakkelijk vermeerderen. Aangezien muggen hun eitjes leggen in stilstaand water, waar de larven zich ontwikkelen tot muggen, is het belangrijk om emmers en watertonnen met drinkwater voor paarden of andere dieren zeer regelmatig (liefst dagelijks) te verversen. Voorwerpen waar water in kan blijven staan na regen kun je het beste opruimen. En vergeet ook niet om goten en geulen regelmatig schoon te maken.

Je kunt je paard zoveel mogelijk beschermen tegen muggenbeten door er een muggendeken op te leggen, je paard niet in de schemering buiten te zetten en geen licht aan te laten als het donker is, aangezien dit muggen aantrekt. Een lichtbron die geen aantrekkende werking heeft, zoals in het geval van fluorescerend licht, kan natuurlijk wel. Wat ook kan helpen is om juist op enige afstand van de stal gloeilampen te laten branden, zodat de muggen zich daarheen verplaatsen. In sommige stallen is het ook mogelijk om te werken met muggenhorren, als de boxen niet rechtstreeks aan de stalramen gelegen zijn.

Bescherm ook jezelf! Aangezien het West-Nijl virus ook voor mensen gevaarlijk kan zijn, is het advies van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en onderzoekers van Wageningen University en Research (WUR) om zelf muggenolie (met deet) te gebruiken en in de schemering je armen en benen te bedekken. Ook is het verstandig om waar mogelijk gebruik te maken van muggenhorren en te slapen onder een klamboe.

Meer informatie over het West-Nijl virus bij mensen en de ziekte West-Nijl koorts vind je op: www.rivm.nl/westnijlkoorts.

Kijk dan hieronder in de Top 5 van veelgestelde vragen of het antwoord op je vraag er misschien bij staat, of raadpleeg je dierenarts.

Meer informatie over het West-Nijl virus lees je hier:
https://www2.zoetis.nl/diersoort/paarden/aandoeningen/west-nijl-virus