Wetenschappelijk onderzoek Veulenbrigade

Een belangrijk aspect van de Veulenbrigade is het verrichten van wetenschappelijk onderzoek.

Door wetenschappelijke bevindingen te vertalen naar praktische toepassingen in de Veulen Intensive Care kan de zorg voor zieke veulens steeds verder verbeteren.

In dit artikel wordt een van de onderzoeken van de Veulenbrigade door drs. Mathijs Theelen (Europees Specialist Inwendige Ziekten Paard) toegelicht:

Een onderzoek naar de juiste dosering van het antibioticum gentamicine bij zieke veulens.

Elk jaar worden er in Nederland duizenden veulens geboren. Meestal gaat dat gelukkig allemaal voorspoedig en zijn de veulens gezond. Soms worden de jonge veulens echter ziek en dan kan de situatie snel verslechteren. Veulens hebben namelijk maar voor enkele uren aan reserve energie in hun lichaam. Zodra het veulen zich ziek voelt en stopt met drinken, kan de situatie binnen een paar uur levensbedreigend zijn. Een oplettende eigenaar en een goede dierenarts zijn dan essentieel om de ernst van de situatie goed in te schatten.

Ernstig zieke veulens die intensieve zorg nodig hebben kunnen dan doorverwezen worden naar de Veulenbrigade van de Universiteitskliniek voor Paarden in Utrecht. In de speciaal ingerichte Veulen Intensive Care worden de veulens 24 uur per dag verzorgd en verpleegd door een speciaal team van ‘Veulenbrigadiers’, onder toezicht van Europees Specialisten Inwendige Ziekten Paard drs. Mathijs Theelen en drs. Esther Siegers. Dit zijn speciaal opgeleide studenten Diergeneeskunde die 24 uur per dag het veulen bewaken. Op die manier krijgen de veulens de beste zorg en daarmee is de kans op een goede afloop het grootst.

In tegenstelling tot veel andere diersoorten, is het veulen voor zijn afweer volledig afhankelijk van de eerst melk van de merrie, de biest. Bij paarden kunnen er geen antistoffen van de merrie aan het veulen worden doorgegeven terwijl het veulen nog in de baarmoeder zit. Dit heeft te maken met de placenta van het paard. Die bestaat namelijk uit zeer veel laagjes, waardoor de antistoffen niet vanuit het bloed van de merrie naar het bloed van het veulen kunnen komen. In de eerste melk van de merrie, de biest, zitten daarom zeer hoge gehaltes antistoffen die belangrijk zijn voor de afweer van het veulen.

De eerste 8 tot 12 uur na de geboorte nemen de darmen van het veulen de antistoffen heel goed op uit de melk. Maar na 12 uur gebeurt dit nauwelijks meer. Aangezien het veulen dus zo afhankelijk is van deze antistoffen voor zijn afweer, betekent het dus ook dat als het veulen niet genoeg (of niet op tijd) voldoende biest heeft gehad, het erg vatbaar is voor ziektes.

Een van de gevaarlijkste aandoeningen die helaas vaak voorkomt bij veulens die onvoldoende biest hebben gehad is bloedvergiftiging (een bacterie in het bloed), ook wel sepsis genoemd. Het is dus ook heel erg belangrijk om bij ieder veulen op 24 uur leeftijd het gehalte afweerstoffen in het bloed te meten. Als blijkt dat dit te laag is, kan er een plasma transfusie gegeven worden, waardoor het gehalte antistoffen toch op peil gebracht kan worden en een veulen niet ziek wordt.

Mocht een veulen toch ziek worden, dan is vaak een behandeling met antibiotica nodig om de bacteriën die sepsis veroorzaken te elimineren. Ook veulens die opgenomen zijn in de intensive care hebben vaak behandeling met antibiotica nodig. Een veelgebruikt antibioticum bij veulens is gentamicine. Elk medicijn kan helaas ook bijwerkingen geven, zo ook gentamicine. Bij gentamicine gaat het dan vaak over nierschade of maagzweren. Beide bijwerkingen zijn natuurlijk erg vervelend en kunnen soms zelfs levensbedreigend zijn voor veulens.

Bij ernstig zieke veulens is de kans op bijwerkingen groter, omdat niet goed te voorspellen is hoe snel de medicijnen na toediening uitgescheiden worden door het veulen. Bij ernstig zieke kinderen die behandeld worden met dit antibioticum in het ziekenhuis, wordt daarom de bloedspiegel van gentamicine herhaaldelijk gemeten, en op basis daarvan wordt de dosering aangepast om te hoge bloedspiegels en bijwerkingen te voorkomen. Helaas is het erg kostbaar om dagelijks bloedspiegels te meten bij de veulens in de intensive care. Om toch zo goed mogelijk de juiste dosering van gentamicine voor veulens in te kunnen schatten, is onderzoek nodig naar de bloedspiegels van gentamicine bij zieke veulens. Op dit moment is er alleen maar informatie beschikbaar afkomstig van gezonde veulens.

Dit veulenseizoen gaan we daarom bij de zieke veulens die opgenomen worden in onze intensive care en behandeld worden met gentamicine, metingen verrichten om te onderzoeken hoe snel gentamicine uitgescheiden wordt door het lichaam in zieke veulens. Door dit bij meerdere veulens te meten, kunnen we beter voorspellen hoe snel deze uitscheiding plaatsvindt in deze kwetsbare groep patiënten. Op basis van de bevindingen van dit onderzoek zullen we dan vervolgens de dosering voor zieke veulens aanpassen en hiermee in de toekomst ernstige bijwerkingen voorkomen.

Drs. Mathijs Theelen (Europees Specialist Inwendige Ziekten Paard)

Mathijs Theelen is Europees erkend Specialist Inwendige Ziekten van het Paard (dipl. ECEIM). De helft van de tijd is hij werkzaam in de kliniek, waar hij patiënten met uiteenlopende internistische aandoeningen behandelt. Hij is coördinator van de Veulen Intensive Care (Veulenbrigade). Zijn klinische speerpunten zijn neonatologie, gastro-enterologie en hepatologie. Naast het klinisch werk, verzorgt hij onderwijs voor dierenartsen in opleiding, zowel in de klinische als pre-klinische fase van de studie. Ook is hij coördinator van het Skillslab van het Departement Gezondheidszorg Paard. Verder is hij op dit moment bezig met zijn promotieonderzoek. In zijn onderzoek kijkt hij naar antibioticumgevoeligheid en resistentie van bacteriën afkomstig van paarden en veulens en ook doet hij onderzoek naar de samenstelling van het darmmicrobioom van paarden. Dit onderzoek doet hij in samenwerking met het Departement Biomolecular Health Sciences (afdeling Klinische Infectiologie) van de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht. Een deel van zijn onderzoek vindt plaats aan de University of California in Davis, USA.

 Vrienden Diergeneeskunde: “Met jouw steun kunnen wij de Veulenbrigade helpen aan belangrijke apparatuur zoals een infuuspomp, een mobiele medicijnkar of een Veulenkar. Wil jij ook helpen? Doneer nu en met jouw bijdrage kunnen we zieke veulens nog beter helpen!”

Steun de veulenbrigade