Scheren van paarden

Iedere paardenhouder heeft ermee te maken dat zijn paard in het najaar een wintervacht krijgt. Velen maken dan de keuze om hun paard gedurende die periode één of tweemaal te (laten) scheren. Dat is echter geen gemakkelijke en een tijdrovende klus. Een scheerbeurt neemt al snel zo’n twee uur in beslag. Daarbij vergt het vakmanschap om een paard netjes en op een veilige manier te scheren.

Vandaag de dag is het welzijn van het paard een belangrijk item voor elke paardenhouder. Ook het scheren van een paard vraagt ‘horsemanship’ om het op een diervriendelijke manier te laten slagen. Het temperament en het gedrag van het paard en de manier waarop de scheerder daarmee omgaat, bepalen voor een groot deel het eindresultaat. Maar ook het materiaal dat gebruikt wordt, is van grote invloed. Een scheerder met weinig gevoel voor het wezen van het paard en een scheermachine die stoort of waarvan de messen niet scherp zijn, kunnen een onaangename ervaring voor zowel paard als scheerder veroorzaken. Een goede voorbereiding is dus van belang om de veiligheid van mens en paard te garanderen.

Daarnaast is het belangrijk dat de scheerkop van het apparaat goed ontsmet en grondig schoongemaakt wordt na elke scheerbeurt als het apparaat voor meerdere paarden gebruikt wordt. Huidziekten zoals schimmels en andere parasieten kunnen zich laten over brengen van het ene naar het ander paard via het scheerapparaat. De scheermessen dienen gedemonteerd te worden zodat met een borsteltje alle haren verwijderd kunnen worden.

Er zijn speciale spuitbussen op de markt verkrijgbaar die de messen desinfecteren. Gebruik hier geen alcohol of spiritus voor, hier zijn de messen niet tegen bestand. Tot slot moeten de messen weer goed in de olie gezet worden.

Paarden zijn geëvolueerd in een veel kouder klimaat dan de mens. Het paardenlichaam is gemaakt om warmte te produceren en vast te houden. Het paard heeft een relatief rond lichaam, met een grote inhoud/oppervlakte verhouding en raakt dus per kilo lichaamsgewicht veel minder warmte kwijt dan de mens. Ook de ledematen van een paard hebben zich aangepast aan koude omstandigheden: de benen bevatten minder spieren (vanaf voorknie en spronggewricht naar beneden zitten uitsluitend pezen), dus de benen hebben minder bloed nodig en koelen het bloed dus ook minder af.

En een paardenneus is speciaal uitgerust om de lucht op te warmen, paarden verliezen dan ook weinig warmte via de longen.

Om zich voor een langere periode warm te houden ontwikkelt het paard in het najaar een wintervacht omdat dan een temperatuurdaling plaatsvindt. De wintervacht kan tot in midden december nog worden aangepast aan de heersende temperaturen.

In de vacht zitten verschillende soorten haren:
• Fijne haren om te isoleren
• Stugge haren om de fijnere isoleerharen overeind te houden
• Haren om de regen te weren

Als extra maatregel tegen de kou kan een paard zijn vachtharen iets rechtop zetten, zodat ze meer isolerende lucht omsluiten. Dit proces heet pilo-erection.

Een dikke wintervacht is lastig als een paard volop in training is. De wintervacht houdt het paard warm, waardoor hij snel zal zweten en de vacht droogt slecht op, waardoor het paard lang nat blijft.

Er zijn een aantal redenen te noemen om er voor te kiezen je paard te scheren.

• Uiterlijk vertoon
  Veel mensen vinden een paard dat geschoren is mooier. Het paard krijgt een scherpere belijning en een korte vacht hoort bij een goede sportconditie.
• Gezondheid
  Het paard zal minder erg zweten tijdens de training en is sneller weer droog. Hierdoor is hij minder gevoelig voor de risico’s ten gevolge van vorst, kou en winderigheid.
• Hygiëne
  Er blijven minder resten van stof, zweet, mest of zand in het haarkleed achter. Huidziekten krijgen minder kans om zich te ontwikkelen. Wanneer een paard een huidziekte heeft zoals schimmel of luis, laat deze zich ook makkelijker behandelen. Bij een geschoren paard dat mok heeft, zijn de kootholtes makkelijk droog te maken en is er geen kans op broei tussen de haren.
• Gebruiksvriendelijk
  Het paard hoeft minder uitgebreid geborsteld te worden voor de training en erna neemt de naverzorging minder tijd in beslag.

Wanneer een paard echter veel buiten loopt in de koudere periodes of zelfs dag en nacht, is het zeer aan te bevelen het paard niet te scheren. In dit geval heeft de dikke wintervacht namelijk een sterk isolerende werking tegen de kou. Mocht men toch een paard, welke in de buitenlucht staat, veel trainen, dan is er ook de mogelijkheid om een bepaald patroon te scheren zoals een jachtmodel. Hierbij worden de gebieden waar een paard het snelst zweet, bij de onderkant van de buik en flanken, weg geschoren. De haren op de benen en de romp blijven zitten zodat het paard nog steeds het voordeel van de isolatie heeft. Een dekenmodel is ook een optie, hierbij wordt meer weg geschoren, namelijk ook de haren van de hals.

• Als men er voor kiest een paard te scheren, is het erg belangrijk dat men er ter vervanging van de isolerende werking van de vacht één of meerdere dekens op legt. Het paard moet nu geholpen worden zich te beschermen tegen alle weersinvloeden.
• Ook is het van belang het paard voldoende (ruw)voer aan te bieden. Een geschoren paard heeft meer energie nodig om zichzelf warm te houden.
• Na een training is het de zorg om het paard niet te vlug te laten afkoelen. Een te snelle afkoeling remt de doorbloeding af, welke juist belangrijk is voor de afvoer van de afvalstoffen die ontstaan bij de training. Spierpijn en spierbevangenheid liggen op de loer. Gebruik voor het uitstappen een lichte deken waar met name lendenen mee bedekt dienen te worden. Blijf vooral in beweging met een geschoren paard tijdens het uitstappen.
• Als het geschoren paard gewassen wordt, is het verstandig om lauw water te gebruiken. De vacht moet echt weer goed droog zijn voordat het paard weer naar buiten gebracht wordt.

Foto’s v.l.n.r.: paard voor het scheren, paard na het scheren

Het scheren van een paard vraagt enige handigheid en horsemanship. Met name de eerste keer is het van groot belang dat het paard er een goede ervaring aan over houdt. Dit zal het scheerproces de volgende keren vergemakkelijken.

Paardenscheerder Jarno Hendrikx aan het woord: “Door mijn ervaring in het scheren van paarden door de jaren heen heb ik mijn eigen denkwijze ontwikkeld over het scheren van deze dieren. Deze wetenschap heb ik in boekvorm verwerkt als een handleiding voor het scheren van een paard: ‘Scheren zonder schade’. Hierin is veel informatie te vinden over de route op het paard die het beste te nemen is tijdens het scheren en per lichaamsdeel verschillende tips om het scheren te vergemakkelijken.”

Het boek ‘Scheren zonder schade’ is hier te bestellen

Auteur: Jarno Hendrikx | Tekst in samenwerking met Martsje Bergsma
Foto’s: Esther van Putten Fotografie