Ruwvoeranalyse voor paarden

Ruwvoer is het belangrijkste onderdeel van het paardenrantsoen. Het levert veel voedingsstoffen en is meer dan alleen maar buikvulling.

Het analyseren van ruwvoer voor paarden krijgt meer en meer aandacht. Zo weet je beter wat je voert en wat je wel of niet moet aanvullen. Maar wat is een ruwvoeranalyse nou eigenlijk en hoe gaat dat in zijn werk?

Lees hier alles over de ruwvoeranalyse en wat de meerwaarde is voor de gezondheid van je paard.

Ruwvoer is het natuurlijke voedsel voor paarden. Ruwvoer is voer met een hoog vezelgehalte en een bepaalde vezellengte, oftewel structuur. Voor paarden zijn de meest gebruikte ruwvoeders, gras, hooi, graskuil (droge variant), graszaadhooi en luzerne. Daarnaast krijgen paarden soms wat stro als extra “vezelaanvulling” te eten.

Snijmais is een ruwvoer dat niet vaak voor paarden wordt gebruikt. Behalve voor het kauwen, is ruwvoer belangrijk voor een goede darmwerking en een gezonde samenstelling van de darmflora. De samenstelling en de voederwaarde van ruwvoer is afhankelijk van de soort plant en van de groeiomstandigheden. Gras, hooi, graskuil en graszaadhooi zijn in principe hetzelfde gewas.

Maar de voederwaarde kan zeer sterk uiteenlopen. Nu is gras (Gramineae) een verzamelnaam voor wel 8000 soorten. Niet gek dat de voederwaarde zo variabel is. Luzerne behoort tot een andere familie, de vlinderbloemigen, en heeft specifieke eigenschappen en gehalten.

De structuur is een belangrijke eigenschap van ruwvoer. Bij een bepaalde vezellengte zorgt prikkeling in de wang voor het maken van kauwbewegingen om de vezels te verkleinen. Het verkleinen is nodig voor een goede vertering van het ruwvoer. Het kauwen is voor paarden essentieel vanwege de productie van speeksel, wat weer een buffer is en helpt om maagzweren te voorkomen. Men spreekt ook wel van een “kauwbehoefte”. Krijgen paarden onvoldoende ruwvoer, dan kauwen en knagen ze op andere zaken in de omgeving (kribbebijten).

Het rantsoen voor paarden bestaat voor minimaal 50-60%, maar kan voor 100%, uit ruwvoer bestaan. Als ruwvoer het grootste deel van het rantsoen uitmaakt, is het niet meer dan logisch om te weten wat het paard daarmee aan voedingsstoffen binnenkrijgt.

De voederwaarde kan deels geschat worden op basis van de ruwvoersoort, de uiterlijke kenmerken en gemiddelde waarden uit tabellen. Toch kan het zijn dat de werkelijke waarden sterk afwijken. De spreiding in de voederwaarde kan namelijk heel groot zijn. Dit kan effect hebben op de beoordeling van het rantsoen en zelfs tot een foutief voeradvies leiden (zie voorbeeld). Kennis van de werkelijke voederwaarde verbetert de samenstelling van het totale rantsoen en daarmee de gezondheid van het paard.

Het laten maken van een ruwvoeranalyse kost geld. Toch kan deze investering uiteindelijk leiden tot minder voerkosten, een gezonder paard en minder dierenartskosten.

De kosten voor een ruwvoeranalyse met of zonder aanvullend advies van een voeradviseur zijn afhankelijk van de uitgebreidheid van analysepakket en adviesdiensten, tussen de ± € 40,- (zonder advies) en ± € 230,- (uitgebreid pakket en uitgebreid advies). Deze kosten zijn eenmalig per ruwvoerpartij. In een begeleidingspakket van een voeradviseur kan het jaarlijkse advies goedkoper zijn, omdat de situatie en het paardenbestand bekend zijn.

Door onzekerheid geven veel paardeneigenaren te veel of veranderen te vaak van krachtvoer. Ook maken ze (te)veel gebruik van aanvullende supplementen. De motivatie voor het toevoegen van deze extra’s is gebaseerd op bepaalde klachten bij het paard of enthousiaste reviews van vrienden of stalgenoten. Zelden is vooraf het rantsoen geanalyseerd en doorgerekend. Of een studie gedaan naar de werkelijke achtergrond en onderbouwing van de waarde van het supplement. De totale voerkosten gaan daarmee flink omhoog. Dus behalve de vraag of de gezondheid van het paard gebaat is bij de supplementen, is het ook de vraag of je geen dief bent van je eigen portemonnee. Met meer zekerheid over de waarde van het rantsoen voor je paard, ben je eerder bereid te stoppen met onnodige supplementen.

Die zekerheid krijg je door het ruwvoer te laten analyseren en het totale rantsoen te laten beoordelen door een voedingsdeskundige.

“Ik koop elke keer maar een paar baaltjes hooi, het is te duur om dit altijd te laten analyseren…”

De beste situatie zou zijn dat bij de aankoop van ruwvoer de analyse aanwezig is. Maar het hooi en kuilvoer wordt gemaakt en verkocht door heel veel verschillende partijen, groot en klein.

De meeste producenten en verkopers zijn (nog) niet gewend een ruwvoeranalyse te doen, alhoewel zij er ook voordeel bij kunnen hebben. Ze kunnen hun dienstverlening verbeteren door een betere match te maken tussen ruwvoer en paard. Want niet elk paard heeft dezelfde kwaliteit ruwvoer nodig tenslotte.

Zolang de analyse niet bij de aankoop inbegrepen zit, is een eigen plan nodig. Bij een kleine voorraadruimte is de opslag beperkt tot een aantal weken en moet je deze voorraad elke keer aanvullen.

Het paard en de vertering kennende is het onverstandig frequent en plotseling van voer te veranderen. Elke nieuwe partij ruwvoer is ook een voerverandering waar je rekening mee moet houden. En dus is het niet verstandig elke paar weken op zoek te gaan naar hooi van weer aan andere aanbieder. Zoek een ruwvoerhandelaar met grote voorraden. Maak een afspraak dat jij gedurende een x-aantal maanden elke paar weken een aantal balen komt halen van één bepaalde partij. Zo heb je altijd hetzelfde voer en loont het toch om een ruwvoeranalyse te laten maken.

De pakketten voor ruwvoeranalyse zijn bij de verschillende aanbieders niet volledig hetzelfde. Er is een eenvoudige analyse (snel- of quickscan) met of zonder mineralen en enkele spoorelementen en uitgebreidere pakketten met meer informatie over de werkelijke samenstelling van het ruwvoer (Weende analyse), de verteerbaarheid en informatie over de conservering (risico op bederf).

Met het maken van een ruwvoeranalyse krijg je een rapport met een uitslag thuisgestuurd. Wat er op de uitslag staat is afhankelijk van het analysepakket wat je hebt gekozen. Het kan zijn dat je voor de interpretatie van de uitslag een adviseur nodig hebt.

Voordat je een pakketkeuze maakt is het goed na te denken waar behoefte aan is om een goed voeradvies te kunnen krijgen. Doe dit bij voorkeur samen met je dierenarts of voeradviseur. Een analyse kan informatie geven over de voederwaarde (energie, eiwit en mineralen), de mate van verteerbaarheid, het risico op bederf, de zuurtegraad (kuilvoer), het suikergehalte en de vezelfracties (zie tabel 3).

Maar je hebt niet altijd al deze gegevens nodig. Vandaar dat er verschillende pakketten zijn waar je uit kan kiezen. De samenstelling van de pakketten verschilt bij diverse aanbieders. Hoe meer informatie je hebt van een analyse des te nauwkeuriger is het ruwvoer in een rantsoen te passen en weet je of het geschikt is voor het paard. Je kan er natuurlijk ook voor kiezen een deel van de waarden zelf te schatten en een slechts een deel te laten analyseren. Op basis van de structuur en stengeligheid van het product is een redelijke schatting te maken van het energiegehalte. Het eiwit- en zeker het suikergehalte zijn echter veel minder of nauwelijks betrouwbaar te schatten. Bij een voorraad voor een langere tijd loont een uitgebreide analyse eerder dan bij een voorraad die in een paar weken op is.

Een beperkte analyse (snel- of quickscan) kan geschikt zijn om te weten of het suikergehalte of het eiwitgehalte passend is voor het paard. Zeker voor paarden met insulinedysregulatie (voorheen insulineresistentie) is het eigenlijk altijd een ‘must’ om de suikerwaarde van het ruwvoer te kennen. Maar ook voor sportpaarden is het belangrijk om zeker te weten dat het ruwvoer niet tot een eiwittekort leidt. Bij de verschillende aanbieders zal de uitslag van de scan variëren. Zo zal de ruwe celstof bij de ene wel en bij anderen niet meegenomen worden en kan het eiwit als ruw eiwit of als verteerbaar ruw eiwit worden gegeven. Deze variaties helpen bij het inschatten van de kwaliteit van het ruwvoer. Heb je een snel verloop in de voorraad, ook dan kan een beperkte analyse zeer nuttig zijn om het rantsoen op orde te maken en tijdig te corrigeren; door met meer of minder krachtvoer energie en eiwit aan te vullen.

Bij kuilvoerpakken is het interessant te weten wat de kwaliteit en het risico op bederf is. Het droge stofgehalte, de zuurtegraad en het ammoniakgehalte geven daar informatie over. Dit kan helpen in de voerstrategie door bij een hoger risico de voerpakken sneller op te voeren (of als het al te veel bedorven is niet meer te gebruiken). De energiewaarde van het ruwvoer is een totaal van het vezelgehalte, de suikerwaarde en mate van verteerbaarheid (verteringscoëfficient).

Met een uitgebreidere analyse heb je meer inzicht in de achtergrond van de energiewaarde en het effect van het ruwvoer op de gezondheid van het paard.

Het aandeel ruwe celstof geeft aan voor welke paarden het ruwvoer het best geschikt is. Een hoog ruwe celstofgehalte dwingt tot meer en langer kauwen, maar levert minder energie dan een laag ruwe celstofgehalte. Voor paarden die veel energie nodig hebben of die minder goed kunnen kauwen is een lager ruwe celstofgehalte een betere keuze.

De verdeling van de vezelfracties (NDF, ADF, ADL) geven aan welk deel van de vezels wel of niet snel afbreekbaar zijn en dus wat het effect is op de darmflora. Dit kan helpen om het ruwvoer te beoordelen voor paarden met verteringsklachten of voor oudere paarden met gebitsproblemen.

De mineralen en spoorelementen in het ruwvoer kunnen zeer variabel zijn en dus van invloed op de voorziening voor het paard. Het kan zelfs aan het licht brengen of bepaalde waarden niet veel te hoog zijn. Dit is soms het geval met ijzerwaarden. Zeker op de langere termijn is het ruwvoer dan niet gezond. In veel gevallen zijn de waarden van met name een aantal spoorelementen onvoldoende. Door exact te weten wat de paarden met ruwvoer wel binnen krijgen, is een passende aanvulling met krachtvoer of supplement te maken. Vooral voor paarden die hoofdzakelijk met ruwvoer gevoerd worden, is kennis hierover belangrijk en is een uitgebreide analyse zinvol.

Zoals je ziet ontvang je geen analyse van de vitaminen in het ruwvoer. Dat is niet omdat ze er niet inzitten. Ruwvoer levert caroteen wat omgezet wordt in vitamine A, het bevat vitamine D en vitamine E. Dit zijn alle drie noodzakelijke vitaminen voor het paard. Het analyseren van vitaminen is een hele kostbare aangelegenheid. En daarbij is het resultaat echt alleen een momentopname. Want na langere tijd bewaren hebben de vitaminen minder activiteit en dalen de gehalten. Beter is om deze te schatten en ook de bewaartijd in deze schatting mee te nemen om het rantsoen op de juiste wijze te optimaliseren.

Dumea is gespecialiseerd in landbouwkundig onderzoek op het gebied van o.a. ruwvoer, mest, grond en water en biedt diverse kwalitatieve analysepakketten.

Kies uit verschillende ruwvoer analysepakketten. Van de vernieuwde (!) Horse Feed Quickscan tot een uitgebreide analyse met mineralen en sporenelementen. Dumea maakt gebruik van gecertificeerde laboratorium analysemethoden. Je ontvangt (evt. samen met je adviseur) een duidelijke en bruikbare rapportage over de kwaliteit van je ruwvoer.

Voor onze lezers

Ontvang nu tot t/m 30 april 2024 een korting van 10% op een paarden ruwvoeronderzoek naar keuze met kortingscode: PAARDENARTS03042024

Bekijk hier de verschillende ruwvoeranalysepakketten:

Naar ruwvoer analysepakketten