Regels identificatie en registratie (I&R) van paarden

Sinds 21 april 2021 moeten alle paarden in Nederland geregistreerd staan op de locatie waar ze verblijven. Hoe zit het nu precies, welke stappen moet je ondernemen om je paard en locatie te registreren en wat moet je doen als je je paard (tijdelijk) verplaatst? In dit artikel leggen we het je haarfijn uit.

Laten we bij het begin beginnen: I&R staat voor identificatie en registratie. Het is belangrijk om paarden te kunnen identificeren om zeker te weten met welk paard men van doen heeft en om van het individuele paard medische gegevens bij te kunnen houden, zoals vaccinaties en bepaalde medicaties. Daarbij is het ook noodzakelijk om bij te houden waar paarden gevestigd zijn. In het kader van een uitbraak van een besmettelijke paardenziekte kunnen paardenhouders geïnformeerd worden. Ook kunnen er maatregelen genomen worden om verdere verspreiding van de ziekte tegen te gaan.

Vroeger werd de identificatie gedaan door middel van een schets van het paard in combinatie met een volledige beschrijving van de uiterlijke kenmerken in het paardenpaspoort. Bij sommige rassen werd ook een tattoo of brandmerk gebruikt. Inmiddels is het brandmerken van paarden in Nederland verboden. Sinds 1 juli 2009 dienen alle in Europa geboren veulens verplicht worden gechipt.

Als een paard of pony ouder dan 9 maanden is en geen chip en paspoort heeft, dan is het verboden om het dier te houden en/of te vervoeren. Een uitzondering daarop vormen paarden en pony’s die vóór 1 juli 2009 een paspoort hebben gekregen, maar niet gechipt zijn. Voor deze dieren is een volledige beschrijvende en ingetekende schets in het paspoort verplicht.

Paardenpaspoortconsulenten en geregistreerde dierenartsen (zie Diergeneeskunderegister) mogen paarden schetsen en een chip inbrengen. Veulens worden doorgaans op een leeftijd van 4 – 6 maanden gechipt, zodat vóór een leeftijd van 9 maanden het bijbehorende paspoort in huis is.

Paspoorten worden verstrekt door de gemachtigde instanties (*),  dat zijn de meeste Nederlandse stamboeken. In de praktijk weten we dat enkele paarden en pony’s nog geen chip hebben. Mocht jij een paard(achtige) hebben die nog geen paspoort en chip heeft, regel dit dan zo snel mogelijk! Hiervoor neem je contact op met je dierenarts of met het stamboek waar je paard ingeschreven hoort te zijn.

—
(*) Gemachtigde instantie 
De gemachtigde instantie in de zin van artikel 3, punt 5), van Verordening (EU) 2017/625 die overeenkomstig artikel 108, lid 5, punt c), van Verordening (EU) 2016/429 is aangewezen om de praktische toepassing van het identificatie- en registratiesysteem voor paardachtigen te waarborgen, waaronder de afgifte en bezorging van unieke, levenslang geldige identificatiedocumenten voor paardachtigen. Deze instantie wordt in titel IV, hoofdstukken 2 en 3, van Gedelegeerde Verordening (EU) 2019/2035 “instantie van afgifte” genoemd.

Met alleen het identificeren van de paarden zijn we er echter nog niet. Het is ook belangrijk om te weten waar de paarden zich bevinden in het geval van besmettelijke ziektes die een bedreiging kunnen vormen (voor paarden onderling of voor de volksgezondheid). Recente uitbraken van ziekten zoals blauwtong bij schapen laten zien hoe snel een uitbraak zich kan verspreiden. Dit is de reden dat de Europese Unie strengere eisen heeft gesteld voor de registratie van de locatie waar paarden zich bevinden. Alleen de registratie bij een gemachtigde instantie is niet meer voldoende. Elk paard moet sinds 21 april 2021 geregistreerd staan op de locatie waar hij verblijft.

In het hieronder beschreven stappenplan lees je hoe je dit regelt.

Controleer om te beginnen of je paard al bekend is binnen de I&R-databank. Hiervoor heb je het chipnummer of het UELN-levensnummer (Unique Equine Life Number) van het paard nodig, te vinden in het paspoort. De meeste paarden die in Nederland geregistreerd zijn door een paardenpaspoort uitgevende instantie, zijn al bekend in de I&R-databank en worden direct door het systeem gevonden. Wanneer dit niet het geval is, moet de exploitant van het paard (degene die de verantwoordelijkheid heeft voor de dagelijkse besluitvorming over het paard) eerst contact opnemen met de betreffende gemachtigde instantie om dit alsnog te regelen.

Check het chip- of levensnummer van je paard via:

Chipnummer zoeken

De gemachtigde instanties zijn te vinden via:

Website RVO

Als stalhouder van de locatie moet je vervolgens, ongeacht of je een particulier of professional bent, een Uniek Bedrijfsnummer (UBN) aanvragen, tenzij je dit al hebt voor schapen of ander vee. In dat geval moet je wel de diersoort paardachtigen nog toevoegen aan dat UBN-nummer. Zowel het aanvragen van een UBN als het toevoegen van de diersoort paardachtigen aan een bestaand UBN-nummer regel je bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), op mijn.RVO.nl (tabblad ‘Registratie en melding doorgeven’, optie ‘Dierlocatie UBN registreren en wijzigen‘).

Voorafgaand aan de aanvraag is inloggen met behulp van DigiD (particulieren) of eHerkenning (ondernemers) noodzakelijk. Wanneer er geen adres bestaat van de plek waar het paard staat (bijvoorbeeld een weiland zonder straatnummer), dan moet je via coördinaten de locatie vaststellen en kan je deze daarna aanmelden voor een UBN. Bij twijfel kan je een situatieschets maken en insturen via Digitale Post op mijn.RVO.nl.

Per 21 april 2021 is het dus verplicht om als houder van een locatie waar paarden gehouden worden, de aanwezige paarden via mijn.rvo.nl gekoppeld te hebben aan het UBN-nummer van de locatie. Dit kun je regelen onder het kopje ‘Paarden eerste keer op UBN aanmelden’ op je persoonlijke pagina bij het RVO, waarop je kunt inloggen met je DigiD (of eHerkenning). Als je zelf paarden houdt op een locatie, of dit nu bedrijfsmatig of hobbymatig is, moet je vanaf dat moment een up-to-date registratie hebben van de dieren in de I&R-databank.

• Verblijft een paard of pony langer dan 24 uur, maar korter dan 30 dagen, niet op het terrein? Of komt een paard of pony van buitenaf langer dan 24 uur, maar korter dan 30 dagen op je locatie te staan?
  Dan moet je dit direct noteren (zie kader 3) in een zelf bij te houden administratie (bijvoorbeeld in een schrift of een Excel-bestand). Vermeld hierbij gegevens als het chipnummer of levensnummer van het betreffende paard, datum van aankomst, vertrek, import of export en UBN-nummer van de plek waar het dier vandaan komt of naartoe vertrokken is. Deze administratie moet je tenminste 3 jaar na de laatste verplaatsing bewaren.
• Verandert een paard of pony langer dan 30 dagen van locatie?
  Dan moet er binnen 7 kalenderdagen na de verplaatsing ook een wijziging van verblijfplaats aangebracht worden in de I&R-databank (*zie kader 3)

Een uitzondering is gemaakt voor paarden die verplaatst worden naar een dekstation, trainingsstal of revalidatiestal. Hierbij hoeft alleen (binnen 7 dagen na de verplaatsing) een wijziging van UBN-nummer doorgegeven te worden in de I&R-databank, als een paard langer dan 90 dagen weggaat of zal blijven.

Komt een paard te overlijden?
Dan moet dit paard afgemeld worden in de I&R-databank via mijn.RVO.nl onder ‘dood paard melden’.

Voor bedrijven die met een bedrijfsmanagementsysteem (BMS) werken, geldt dat meldingen en wijzigingen doorgaans automatisch (via een rechtstreekse koppeling) doorgevoerd worden in de I&R-databank van de RVO. Maar nog niet alle softwarepakketten zijn al helemaal op de wijzigingen in de regelgeving ingesteld, waardoor handmatige controle nodig blijft. Het is dus belangrijk dat je als stalhouder de identificatie en registratie van de paarden in de I&R-databank controleert, omdat de stalhouder verantwoordelijk is voor koppeling van de paarden aan het UBN-nummer van zijn of haar locatie. Bij overtreding wordt namelijk de stalhouder als verantwoordelijk gezien voor het op orde hebben van de I&R van de op zijn of haar terrein gehouden paarden.

Bij import en export van paarden gelden de volgende regels:

Als je een paard uit een ander EU-land importeert, moet het paard al een geldig paardenpaspoort hebben. Je hoeft dan geen nieuw paspoort aan te vragen. Mocht het paard toch geen geldig paspoort hebben, dan moet je dit melden bij de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, zie kader 4)

Als je een paard uit een land buiten de EU importeert, dan moet je binnen 30 dagen na de invoer een paspoort aanvragen of het paard laten registreren bij een gemachtigde instantie. De gemachtigde instantie controleert of het paspoort voldoet aan de eisen van de Europese Unie. Als dat niet zo is, zal het paspoort worden aangepast of vervangen. Het paard wordt in dat geval onherroepelijk uitgesloten voor menselijke (humane) consumptie.

Als je een paard exporteert naar een ander EU-land, heb je het paspoort en de documenten voor keuring door de NVWA nodig. Als het paard langer dan 30 dagen vertrekt uit Nederland, moet je een exportmelding doen in de I&R-databank. Hier geldt wel een uitzondering voor verkeer binnen de Benelux. Als het paard binnen de Benelux vervoerd wordt en weer binnen 90 dagen op dezelfde locatie terugkomt, hoeft daarvoor geen exportmelding aangevraagd worden. Wel dient de eigen administratie bijgehouden worden.

Voor de export naar een land buiten de EU zijn het paspoort en een gezondheidscertificaat nodig. Ook hiervoor kun je bij de NVWA terecht. En ook voor landen buiten de EU geldt dat je een exportmelding moet maken in de I&R-databank, als je paard langer dan 30 dagen uit Nederland vertrekt.

Vooralsnog worden er geen kosten in rekening gebracht voor het aanvragen van een UBN. De RVO geeft aan dat in de toekomst waarschijnlijk enkele tientjes per UBN-nummer gefactureerd zullen worden, net zoals op dit moment al het geval is voor bijvoorbeeld schapen, varkens en geiten.

Handig om te weten, is dat er ook een app van RVO beschikbaar is voor de I&R-databank: de app I&R dieren. Deze app is in de App Store en Play Store te vinden onder de naam ‘I&R dieren’. Hiermee zijn diergegevens en locatiegegevens snel op te zoeken. Ook kan de app je meldingen sturen wanneer gegevens in de I&R-databank ontbreken of onjuist zijn. Het is (nog) niet mogelijk om zelf via de app meldingen te maken in de I&R-databank en bijvoorbeeld door te geven dat er een nieuw paard op je locatie is komen te staan.

Een aantal veelvoorkomende vragen over de identificatie en registratie van paarden is onder dit artikel te vinden. Op de website van de RVO is ook uitvoerige informatie te vinden over het correct identificeren en registreren van paarden en over het maken van meldingen in de I&R-databank. Wanneer het niet lukt om een paard aan te melden, of bij vragen over specifieke situaties, neem contact op met de RVO.

Ook handig: de Sectorraad Paarden heeft een groot aantal verschillende casussen beschreven, waarbij uitleg wordt geven over hoe te handelen; bijvoorbeeld wanneer paarden op verschillende locaties gehouden worden.

Neem dan contact op met de RVO. Voor vragen over paspoorten en chippen kan je in veel gevallen ook bij je eigen dierenarts terecht.