PPID bij paarden

PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction) is een aandoening waardoor de aanmaak van hormonen wordt ontregeld. Hierdoor kunnen hoefbevangenheid, een afwijkende, krullende vacht, een afwijkende lichaamsbouw en chronische infecties ontstaan. Ruim 15% van de paarden/pony’s ouder dan 15 jaar heeft PPID. Uit onderzoek is gebleken dat maar 1.6% van de eigenaren zich ervan bewust is dat hun paard PPID heeft.

‘Pituitary gland’ is de Engelse naam voor hypofyse, oftewel de kleine klier die onder aan de hersenen hangt. Bij PPID is een gedeelte van de hypofyse, de zogenaamde ‘pars intermedia’, ontregeld.

De meeste mensen kennen PPID alleen als ‘de ziekte van Cushing’. Bij mensen en honden komt deze ziekte ook voor. Ondanks het feit dat sommige ziekteverschijnselen bij de mens en de hond lijken op die van het paard, zit de ziekte bij het paard net iets anders in elkaar. Vandaar dat PPID een betere benaming is voor deze aandoening bij paarden.

Aan de basis van de hersenen bevinden zich de hypothalamus en de hypofyse. Dit is het regelcentrum voor de aanmaak en de afgifte van hormonen. In de hypothalamus zijn zenuwen aanwezig die de stof dopamine aanmaken. Deze stof is belangrijk als het gaat om het regelen en afgeven van bepaalde hormonen, zoals ACTH door een gedeelte van de hypofyse dat pars intermedia wordt genoemd. In sommige oude paarden en pony’s gaan de zenuwen in de hypothalamus verloren. Hierdoor krijgt de pars intermedia onvoldoende dopamine aangeboden. Het gevolg is dat de aanmaak van hormonen door de pars intermedia niet meer door de dopamine wordt geremd. Deze verhoogde aanmaak van hormonen heeft allerlei ziekteverschijnselen tot gevolg.

Over het algemeen zijn de eerste verschijnselen van PPID lusteloosheid en verminderd presteren. Daarnaast zien we vaak een of meer van de volgende verschijnselen: slecht verharen, een lange krullende vacht, overmatig vet boven de ogen, spierafname, abnormaal zweten rond de nek en de schouders. Paarden met PPID drinken en plassen veel en hebben een verminderde weerstand. Dit kan zich uiten in herhaalde of chronische infecties en een vertraagde wondgenezing. Merries met PPID zullen moeilijk drachtig worden en krijgen soms een spontane melkgift. Ook worden in zeldzame gevallen epilepsie en blindheid waargenomen. Een ernstige complicatie van PPID die vaak voorkomt is hoefbevangenheid.

Bij alle paarden met hoefbevangenheid waar geen duidelijke oorzaak aan ten grondslag ligt, is de kans aanwezig dat het paard PPID heeft. Daarom is het belangrijk om alle paarden/pony’s ouder dan 15 jaar die hoefbevangen zijn te onderzoeken op de aanwezigheid van PPID.

Hoefbevangenheid (laminitis) is een ernstige, veel voorkomende en pijnlijke aandoening. Hoefbevangenheid kan zich als volgt uiten:

• zeer voorzichtig lopen (het zgn. ‘trippelen’ of ‘op eieren’ lopen)
• gewicht verplaatsen naar de achterbenen
• veel liggen
• warme hoeven en een duidelijk voelbaar kloppend bloedvat in de kootholte
• In een ver gevorderd stadium is op röntgenfoto’s een gekanteld hoefbeen te zien. Dit kan permanente pijn veroorzaken. In ernstige gevallen is euthanasie de enige oplossing.

Veranderingen aan de vacht kunnen variëren van milde veranderingen zoals slechter verharen tot het ontstaan van een zeer volle, lange en krullerige vacht (hirsutisme). Hirsutisme is een ziekteverschijnsel dat vaak voorkomt bij de aanwezigheid van PPID. Echter niet ieder paard laat dit beeld zien (vooral niet in een vroeg stadium). In het vroege stadium zien we vaker lokaal plukjes van langere haren, vaak op de benen en buik.

De lichaamsbouw van het paard verandert ten gevolge van PPID. Zo kan op afwijkende plaatsen vetstapeling optreden. Een kenmerkende plek is boven de ogen. Vaak ziet men spierverlies optreden. Vooral de bespiering van de bovenlijn neemt in de meeste gevallen zichtbaar af. Ook kunnen de buikspieren afnemen. Het paard lijkt dan een ‘hangbuik’ te hebben.

In sommige gevallen is het mogelijk om op basis van een klinisch onderzoek en de ziektegeschiedenis van het paard of de pony de diagnose PPID te stellen.

In veel gevallen zal de dierenarts één of meerdere bloedmonsters willen afnemen om de concentraties van verschillende hormonen of andere stoffen in het bloed te bepalen. Dit is een relatief eenvoudig bloedonderzoek en de uitslag is meestal binnen enkele dagen bekend.

De resultaten van dit onderzoek worden vergeleken met de normale waarden die worden gemeten bij niet zieke paarden. Op deze manier kan bevestigd worden of het paard daadwerkelijk PPID heeft.

In dit kennisartikel lees je alle praktische informatie over de test en werkwijze:

Het team van dierenartsen van Stichting De Paardenkamp, het nationaal rusthuis voor oude paarden en pony’s, heeft een PPID-check ontwikkeld. Blijkt uit de PPID check dat je paard of pony mogelijk PPID heeft, dan is het goed om een PPID test bij je dierenarts te laten uitvoeren. Let op: de PPID-check is gebaseerd op algemene medische informatie en bedoeld als voorlichting. Het is geen vervanging van de diagnosestelling door je dierenarts.

PPID is een aandoening die te behandelen is en de prognose is in de meeste gevallen goed. Het vroegtijdig diagnostiseren van PPID zal helpen om allerlei bijkomende ziekteverschijnselen te voorkomen. Hoewel een paard met PPID niet echt te genezen is, zorgt een goede behandeling en verzorging er meestal voor dat het paard vrolijk, fit en in goede conditie blijft. Het behandelen van PPID is dus zeker de moeite waard, hierdoor krijgt uw paard een fijnere oude dag. Goede medicijnen zijn sinds kort voor het paard geregistreerd in Nederland!

Raadpleeg je dierenarts over de behandelmogelijkheden.