Paardenpaspoort en medicijngebruik bij paarden

De overheid heeft met paspoort en administratieve verplichtingen onder andere ook inzicht in het gebruik van antibiotica bij dieren. Hierdoor zijn er ook mogelijkheden om onnodig of onjuist antibioticagebruik en daardoor de ontwikkeling van antibioticaresistentie van bacteriën bij mensen en dieren te vertragen.
Per 1 maart 2014 is de regelgeving voor het gebruik van antibiotica verscherpt.

De identificatie met het paspoort is bij het uitbreken van besmettelijke ziekten van paarden (bijv. WestNile virus, Blaasjesziekte, Equine infectieuze anemie of Afrikaanse Paardenpest) ook een belangrijk gereedschap om verspreiding van de ziekte te voorkomen. De besmette dieren en dieren uit besmette gebieden kunnen beperkt worden in hun verplaatsing naar andere stallen of zullen bij bijvoorbeeld Afrikaanse paardenpest zelfs vernietigd worden. Daarvoor is een correcte identificatie uiteraard essentieel.

Ten overvloede dient het paardenpaspoort, dus de sluitende identificatie van paardachtigen ook andere belangrijke doelen zoals een:

• betrouwbare afstamming
• geboortedatum
• fokkerij
• herkomst
• sport- en vaccinatiehistorie
• eerlijke sport
• export en import van besmettelijke ziekten

De regelgeving betreffende het paspoort en medicijngebruik bij paarden wordt gemaakt door de Europese Unie. In Nederland is het Ministerie van Economische zaken verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan (regeling identificatie en registratie van dieren). De nieuwste aanpassingen zijn ingegaan per januari 2016. De uitvoerende taken betreffende de paspoorten lagen in handen van het Productschap voor Vlees en Eieren (PVE) maar zijn per januari 2014 overgegaan naar de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Op de website van de RVO is beperkt informatie beschikbaar die (maart 2016) bijvoorbeeld niet geactualiseerd is met wijzigingen van januari 2016. De medewerkers van het RVO loket verwijzen veelal door naar de gemandateerde paspoortuitgevende instanties. De PVE website met zeer veel nuttige informatie over het paardenpaspoort is nog wel op het internet, de daar vermelde contactgegevens zijn niet meer bereikbaar. De pagina werd bijgewerkt tot eind 2013.

In ieder paardenpaspoort staat tenminste:

• het levensnummer
• de geboortedatum
• de diersoort (bijv. paard, ezel)
• geslacht en kleur van het dier.

De in het paspoort opgegeven kenmerken dienen te passen bij het dier. Het geldige paardenpaspoort bevat zonder uitzondering ook:

• een hoofdstuk of los formulier “Medische behandeling”.
• een uniek transpondernummer ook wel chipnummer genoemd, dat gevalideerd is door de paspoortuitgevende instantie. Tot juli 2009 konden paarden ook zonder chip correct geïdentificeerd zijn. Hierdoor kunnen paarden uit het buitenland soms niet gechipt zijn maar wel een geldige identificatie en paspoort hebben. Een overzicht hiervan staat in het document “Geen chip, wel correct geïdentificeerd”. Een van de mogelijkheden in Nederland was het registreren van een DNA onderzoek. Deze identificaties voldoen nog steeds maar worden niet meer verstrekt.

Ondanks dat je betaalt om een paardenpaspoort te laten maken, is het niet jouw eigendom. Het blijft van de paspoortuitgevende instantie. Dit is dus vergelijkbaar met onze eigen paspoorten die eigendom blijven van de Staat. Bij overlijden, euthanasie of slacht van het dier moet het paspoort geretourneerd worden.

Een belangrijk punt voor de dierenarts en houder van het paard zijn hun verplichtingen rond iedere toediening of afgifte van medicijnen. Hierbij moet de dierenarts iedere keer het officiële paspoort (geen kopie) controleren of de kenmerken overeen komen en of het paard door een aantekening in Hoofdstuk IX wel of niet is uitgesloten voor de humane consumptie. Er zijn echter nog veel meer, voor velen onbekende regels waaraan een houder van paarden moet voldoen. Deze lees je onder andere in het onderdeel ‘Verplichtingen‘ verderop in dit artikel.

Voor de wet is diegene die het paardenpaspoort in bezit heeft niet automatisch de eigenaar van het paard. Officiële stamboekpapieren, koopovereenkomsten en dergelijke kunnen wel dienen als eigendomsbewijs. Deze materie is momenteel in de belangstelling vanwege de plicht van de houder van het dier altijd ook de beschikking te hebben over het paardenpaspoort.

Omdat een paardenpaspoort (nog) geen eigendomsbewijs is, en een nieuwe eigenaar niet verplicht is de registratie te actualiseren bij de paspoortuitgevende instantie, is bij een eventuele doorverkoop of verduistering de rechtmatige eigenaar van het dier niet altijd te traceren. De huidige database van geregistreerde paardachtigen is nu alleen via de paspoortuitgevende instantie te raadplegen. Het is echter wel mogelijk om uw paard daarnaast te registreren bij de Stichting Nederlandse Databank Gezelschapsdieren (NDG). In deze databank ligt een directe, altijd beschikbare link tussen chipnummer en diegene die hem aangemeld heeft.

Bij verlies van een paspoort kan een duplicaat opgevraagd worden bij de paspoortuitgevende instantie. Een kopie wordt niet zomaar verstrekt. Hiervoor moet een aanvraagformulier en een vragenlijst ingevuld en opgestuurd worden. Ongeveer 8 weken na het aanvragen van een duplicaatpaspoort wordt door de instantie besloten of het duplicaat daadwerkelijk wordt afgegeven. De paspoortuitgevende instantie zal voor de tijd zonder paspoort een vervangende bijlage uitgeven. Dit document is 45 dagen geldig voor het legaal houden en vervoeren van een paard. Voor de uitvoering en kosten hiervan raadpleegt u de paspoortuitgevende instantie.

Naar lijst van paspoortuitgevende instanties

Ook als een nieuw paspoort aangevraagd wordt vanwege bijvoorbeeld incorrecte administratie, verlies of onvolledigheid in de identificatie, moet een nieuw paspoort aangevraagd worden bij de paspoortuitgevende instantie. De erkende paardenpaspoort-dierenarts moet hiervoor de identificatie controleren en het aanvraagformulier geheel invullen. Per 1 januari 2016 moeten nieuwe paspoorten ook voorzien zijn van een adequate schets of foto’s van het paard. Paarden (ouder dan 6 maanden oud) die een nieuw paspoort krijgen, worden uitgesloten voor de slacht, hetgeen in het nieuwe paspoort aangetekend zal zijn.

Naar lijst paspoortuitgevende instanties

Als er onvoldoende ruimte in het paspoort is om Influenza en of andere entingen of medicatie correct te registreren kan het paspoort door de paspoortuitgevende instantie voorzien worden van extra pagina’s.

Als het paard overlijdt moet het paspoort terug gezonden worden naar de paspoortuitgevende instantie. Als u het paspoort graag wilt houden, kan de paspoortuitgevende instantie het ongeldig gemaakte paspoort weer retourneren.

Als jouw paard geen geldig paspoort heeft, ben je in overtreding en riskeer je een boete. Je mag niet deelnemen aan wedstrijden en keuringen. Het paard kan niet geëxporteerd worden of reizen en mag nooit meer geslacht worden. Er moet een nieuw paspoort aangevraagd worden.

De overheid heeft daarvoor verplicht gesteld dat medicijnen grondig getest moeten zijn. Als medicijnen geproduceerd worden voor een van de voedselproducerende dieren zoals bijvoorbeeld schapen, runderen, kippen of paarden, hoort een bepaling van de tijd die het duurt voor het medicijn het lichaam verlaten heeft, de zogenaamde “wachttijd”, ook in het onderzoek.

Bij de ontwikkeling van nieuwe diergeneesmiddel moet de fabrikant een groot langdurig onderzoek uitvoeren waarin allerlei facetten van het geneesmiddel belicht worden. Na controle van het onderzoek kan het middel eventueel toegelaten worden en een (Nederlands) registratienummer (REGNL) krijgen. Bij elke registratie van een medicijn geldt dat het complete onderzoek uitgevoerd moet zijn bij de diersoort en de aandoening waarvoor de registratie aangevraagd wordt.

Helaas zijn er weinig fabrikanten van geneesmiddelen die het aantrekkelijk vinden om medicijnen voor paarden in Nederland te ontwikkelen of een toelating aan te vragen. Hierdoor zijn er voor paarden zeer weinig geneesmiddelen en diagnostische medicamenten geregistreerd.

Belangrijke personen binnen de regels zijn de behandelend dierenarts en “houder” van het paard. De houder van een paard is een persoon die het paard “onder de hoede” heeft. Dit kan dus de eigenaar van het paard zijn, maar ook de verzorger of oppasser, of de eigenaar/manager zijn van bijvoorbeeld een trainingsstal, kliniek of pensionstal of de chauffeur van het vervoersmiddel. Zij hebben allemaal dezelfde verantwoordelijkheden op het moment dat zij het paard “hoeden”.

Voor houders van paarden die niet bestemd zijn voor de humane consumptie, (waarbij dus het risico voor de voedselveiligheid vervalt) zijn er minder administratieve verplichtingen.

• Zij het complete, geldige Europese paspoort direct beschikbaar moeten hebben. Op deze regel zijn enkele uitzonderingen (document: Uitzonderingen Paspoortverplichting).
• Zij het geldige paardenpaspoort, inclusief het hoofdstuk “Medische Behandelingen” direct moeten kunnen tonen aan controlerende instanties en de behandelend dierenarts.
• Zij eventuele nadere aanwijzingen op een recept van een dierenarts bij de toepassing van diergeneesmiddelen op moeten volgen.
• De gegevens voor de verplichte administratie te verkrijgen zijn (eventueel op aanvraag) van de dierenarts die verantwoordelijk was voor de levering en/of toediening. Deze informatie wordt gedeeltelijk vermeld op het recept, het etiket en/of de factuur. Informatie over aard en duur van de behandeling en eventueel noodzakelijke motivatie voor de toediening zijn op te vragen bij de dierenarts.
• Het niemand is toegestaan om medicijnen voor andere dieren te gebruiken dan waarvoor ze voorgeschreven zijn door de dierenarts.
• Er diverse regels verbonden zijn aan het op voorraad hebben en toepassen van diergeneesmiddelen in de breedste zin van het woord. (Besluit Diergeneesmiddelen, artikel 8A.8).
• Zij verplicht kunnen worden gegevens te verstrekken aan een op grond van artikel 2.21a van de Wet Dieren in te richten gecentraliseerd registratiesysteem.
• Zij bij paarden die bestemd zijn voor (internationale) wedstrijden, gedurende het gehéle leven van het paard zeer selectief gebruik moeten maken van medicatie. Dit vanwege eventuele levenslange uitsluiting als sportpaard. (“Banned substances” are not permitted for use in the competition horse at any time)

• Sommige medicijnen kunnen niet gebruikt worden, behalve als toch de uitsluiting voor slacht wordt vastgelegd.
• Het paard mag volgens de regelgeving niet worden verkocht zolang de wachttijd van de toegediende medicijnen niet voorbij is.
• De houder heeft een administratie inzake de toepassing van diergeneesmiddelen. Uit de administratie blijkt wanneer, welke diergeneesmiddelen bij de op het bedrijf aanwezige dieren zijn toegepast. De administratie moet minstens 5 jaar bewaard blijven.
• De houder heeft een plicht tot het verschaffen van inlichtingen aan toezichthouders en opsporingsambtenaren. Daarnaast heeft hij/zij een verplichting tot het verschaffen van inlichtingen aan de zogenoemde officiële dierenarts.
• Indien medicijnen via de Cascade voorgeschreven of toegediend worden, zal de dierenarts de wachttijd aanpassen en in logboek, factuur en eventueel zelfs het paspoort vastleggen.
• Het dier kan onder voorwaarden geslacht worden als ook alle eventuele wachttijden verstreken zijn. Naast de voorwaarden die een specifiek slachthuis vaststelt gelden de voorwaarden die beschreven zijn in het document “Voorwaarden voor de slacht”.
• Voorafgaande aan de slacht moeten paspoort en de inhoud van de verplichte administratie tot 6 maanden terug overhandigd worden aan het slachthuis. Ook moet een volledig ingevuld VKI formulier ingeleverd worden. Het VKI formulier (Formulier Voedselketeninformatie Paarden) bevat vragen over de voor voedselveiligheid relevante aspecten van paard, medicatie en omgeving.

• Als medicijnen via een recept verkregen zijn moet een gewaarmerkte kopie van het recept bewaard blijven.
• De facturen betreffende aankoop van diergeneesmiddelen moeten bewaard blijven.
• Moet een lijst met de data van de uitgevoerde behandelingen met diergeneesmiddelen, de REGNL van deze diergeneesmiddelen en de identificatie van de behandelde dieren gemaakt worden en bewaard blijven.
• Indien de vastgestelde wachttermijn niet reeds op een recept is vermeld moet deze ook vastgelegd worden in de administratie.
• Moeten de aantekeningen betreffende eventuele gevoeligheidsbepalingen voor antibiotica aan de administratie toegevoegd worden.