Oor en gehoorgang paard

Aan de oren van een paard kan veel afgelezen worden. Het bekende ‘orenspel’ is een duidelijke indicator van de gemoedstoestand van het paard. Maar hoe steekt het oor van een paard eigenlijk in elkaar?

Het oor van het paard bestaat uit:

1. Het uitwendige oor
2. Het middenoor
3. Het binnenoor

Dit gedeelte is het zichtbare gedeelte van het oor. Hiermee laat een paard vaak zien in welke gemoedstoestand het verkeert of waar op dat moment zijn aandacht op gericht is. Het buitenste omvat de oorschelp en de gehoorgang. Het buitenste oor bestaat voor het grootste gedeelte uit kraakbeen, bedekt door een dun laagje huid. De oorschelp wordt door middel van spieren en de gehoorgang verbonden aan het paard.

Aan de binnenkant van het trommelvlies begint het middenoor. In dit gedeelte bevinden zich de drie kleinste botjes van het paardenskelet. De malleus, incus, en stapes (Latijn voor hamer, aambeeld en stijgbeugel). De hamer is aan één kant bevestigd aan het trommelvlies en vormt een schakelketting met de andere twee botjes. De laatste (de stijgbeugel) zit weer vast aan een dieper gelegen vlies dat het middenoor van het binnenoor scheidt.

Het binnenoor bestaat uit een complex labyrint vol kleine, met vloeistof gevulde, kanalen. Deze kanalen zijn bekleed met duizenden cellen die fungeren als sensoren. Ze signaleren naast auditieve prikkels (met als functie het omzetten van geluid in een zenuwprikkel) ook de vestibulaire prikkels. Deze laatste hebben te maken met het evenwicht.

Het gehoor van een paard is uitstekend ontwikkeld. De grote beweeglijke oren kunnen van voren naar achteren draaien waardoor het paard met beide oren alle geluiden om zich heen kan opvangen. Ze kunnen zich zelfs bij meerdere geluiden richten op 1 specifiek geluid. De overige geluiden zetten ze als het ware ‘op de achtergrond’. Deze ‘geluidsfilter’ zit niet in de oren van het paard, maar is een speciale functie van de hersenen.

Paarden hebben in vergelijking met mensen zeer gevoelige oren. Door de taps toelopende vorm van de oorschelp fungeert het als een geluidsversterker. Paarden kunnen gemiddeld minstens 10 keer zwakkere geluiden waarnemen dan mensen. Het is daarom mogelijk dat een paard soms geluiden waar kan nemen die wij als mens meestal niet kunnen horen. Vooral harde, schelle of hoge geluiden kunnen hard aankomen bij een paard.

Oorproblemen komen in vergelijking met gezelschapsdieren bij paarden gelukkig niet zo veelvuldig voor. Wanneer het paard last heeft van een ooraandoening is het ook niet altijd gemakkelijk te herkennen. Een veelvoorkomend verschijnsel is vaak het scheefhouden van het hoofd.

Dit is een aangeboren afwijking waarbij zich een ‘kiesachtig’ weefsel vormt op een abnormale plek (meestal in de buurt van het oor). Dit weefsel vormt zich voornamelijk tijdens de groei van het veulen. Vaak zien we deze erratische kiezen in combinatie met slijmproductie ter plaatse. Dit slijm komt vaak via een klein gaatje naar de buitenwereld. De uitgang van dit kanaal zien we dan in het oor of op de rand van het oor.

Een dierenarts zal moeten vaststellen wat de oorzaak is van deze verschijnselen. Er kan worden gekozen voor het maken van röntgenfoto’s. Als het gaat om een erratische kies waar het paard last van heeft, zal het weefsel inclusief fistel operatief moeten worden verwijderd.

Operatie aan een erratische kies
Onderstaande fotorapportage van paardenarts Iris van Gulik geeft een goed beeld van een dergelijke operatie.

Foto’s operatie erratische kies door: paardenarts Iris van Gulik.

Een ontsteking in het oor komt vaak voort uit een verstoord evenwicht van de natuurlijke huidflora. Hiervoor zijn meerdere oorzaken. Bijvoorbeeld een kleine beschadiging die geïnfecteerd raakt of een huidschimmel.

Een oorinfectie is pijnlijk en veroorzaakt irritatie bij het paard.

Mogelijke verschijnselen zijn:
– Schudden met het oor of met het hoofd
– Schuren met het oor
– Binnenkant oorschelp is gezwollen
– Sterk ruikend oor
– Schilfers

Bij het vermoeden van een oorontsteking zal de dierenarts ingeschakeld moeten worden. Een oorontsteking moet altijd behandeld worden. De dierenarts kan de oorzaak van de oorontsteking vaststellen en een behandelplan opstellen.