Minder beweging geeft meer kans op verstoppingskoliek

De weides zijn gesloten en de paddocks of veel te nat of bevroren en onder de sneeuw. Niet iedereen heeft alle faciliteiten om paarden binnen beweging te geven of kan makkelijk met de paarden een buitenrit maken. Minder beweging heeft direct effect op de het verteringskanaal. Verstoppingskoliek komt in de wintermaanden vaak voor. Bij omstandigheden waarbij je paard net iets meer stil staat dan je lief is, waar moet je dan qua voermanagement op letten?

Pijn in de buik leidt tot koliekklachten bij je paard. Schrapen met de hoeven, rondjes lopen door de stal, rollen en soms zweten zijn kenmerkende signalen. Voordat koliek optreedt zijn je vaak al veranderingen opgevallen. Het paard mest minder, de mest is hard en droog en valt snel uit elkaar. Tijdens het bewegen laat het paard vaker winden. Of heeft tijdens het rijden moeite om te mesten. Een verstopping bouwt zich vaak langzaam op. Totdat het punt is bereikt dat de mest er echt niet meer uitkomt. Natuurlijk schakel je bij koliekverschijnselen altijd direct de dierenarts in.

Heeft je paard vaker deze klachten, kijk dan goed naar het management en het rantsoen. Er zijn mogelijk veranderingen toe te passen om herhaling te voorkomen.

Het voer stroomt door de maag, naar de dunne darm, de blinde en de dikke darm en komt er als mest weer uit. Deze doorstroming heet ook wel de passage. De darmen kneden de massa in de darmen en zorgen voor het transport van voor naar achteren. Uitzetting van de darmen met (vochtrijk) voer en ook de vezels in het voer prikkelen de darmen tot beweging.

Regelmatig voeren heeft een goed effect om de darmbewegingen aan de gang te houden.

Inspanning van het paard heeft hier ook effect op. Vandaar dat tijdens het rijden paarden vaak winden laten of gaan mesten.

Een verstopping ontstaat als het voer niet meer goed doorstroomt. De vochtonttrekking gaat door en het voer droogt in tot het vastloopt. Voer met een hoge verteerbaarheid laat minder “ballast” achter en zal minder snel vastlopen. Dit geldt voor de verteerbaarheid door enzymen in de dunne darm als voor de fermentatie door de darmflora in de dikke darm. Een bekend voorbeeld van een ‘voer’ dat een verstopping kan veroorzaken is stro. De afbraak gaat zo langzaam dat veel stro voor droge (gelige) mest en een verstopping zorgt. Hooi of voordroog met niet al te harde stengels is beter verteerbaar en fermenteerbaar.

Te weinig drinken kan oorzaak zijn van verstoppingsklachten. Controleer of de automatische waterdrinker schoon en goed bereikbaar is. Sommige paarden hebben baat bij extra vochtig voer. Een vochtrijke voermassa passeert de darmen sneller dan een droge massa. Het paard kauwt, maakt speeksel waardoor het voer als een vochtige hap wordt doorgeslikt. Extra vocht kan helpen verstoppingen te voorkomen. Aanvullend voer nat maken bijvoorbeeld. Psyllium is een vezel die veel vocht vasthoud en ook de darmpassage kan stimuleren. Zo zijn er meer voedermiddelen te noemen, zoals zemelen en bietenpulp. Een beetje zout toevoegen aan het voer stimuleert de dorstprikkel. Dit doe je natuurlijk alleen maar als het paard altijd de beschikking heeft tot water.

Veel op stal staan is geen gewenste situatie. Paarden hebben naast beweging ook sociaal contact nodig en voldoende tijd om veel te kauwen. Geef het paard veel hooi of voordroog te eten. Verdeel dit goed over de dag, dit verkort de tijden van vasten en van verveling. Vaker kleinere porties voer is ook beter voor de verteerbaarheid van het voer. Een hoge verteerbaarheid leidt tot minder restanten die tot een verstopping kunnen leiden. Heeft je paard vaker last van een verstopping dan is het niet altijd goed om onbeperkt hooi te voeren. Beter is een samenstelling met wat kwalitatief rijker ruwvoer in beperkte hoeveelheid en aangevuld met vochtrijke en goed verteerbare andere voedermiddelen. Om dit geheel goed samen te stellen is een voeradvies op maat nodig.

Bij paarden die minder beweging krijgen en toch “bezig gehouden” moeten worden, ontstaat er een tegenstelling tussen wat wenselijk is en wat het paard nodig heeft. Het liefst laat je het paard zo lang mogelijk op voer kauwen. Dat helpt tegen de verveling en is goed voor zijn darmen. Maar uiteindelijk levert al het hooi of voordroog wel energie aan het paard. Is deze energie overtollig, omdat de energiebehoefte lager is vanwege minder werk, dan is extra vetopslag het gevolg (en overgewicht een BCS van +1 of +2). Met een slowfeeder kan je tijd die nodig is om het ruwvoer op te eten wat verlengen. Maar feit is dat dit geen ideale situatie is.

Probeer in de wintermaanden je paard in beweging te houden. Beweging is essentieel voor een goede gezondheid (niet alleen voor je paard 😀). En het werkt als preventief middel tegen zowel verstoppingsklachten als overgewicht! Blijven de verstoppingsklachten terugkomen, dan kan je met een aangepast dieet aan de gang om hier verbetering in te krijgen. Maar laat eerst je dierenarts het paard wel helemaal goed nakijken, zodat je zeker weet dat er geen inwendige afwijkingen zijn.

Meer weten over koliek bij paarden? Lees dan verder in een van de volgende artikelen.

Meer weten over de Body Condition Score?
Kijk dan de video met BCS instructie!