Kissing spines bij paarden

Om te begrijpen waar een paard met kissing spines last van heeft, is enige kennis van de anatomie van de rug gewenst. De rug van een paard bestaat uit achttien borstwervels en zes lendenwervels. Bij een paard zit op elk wervellichaam in de rug een lang, verticaal doornvormig uitsteeksel (spinaaluitsteeksel), bestaande uit bot. Deze uitsteeksels staan normaal gesproken enkele millimeters uit elkaar. Komen deze uitsteeksels tegen elkaar, dan ontstaan er beschadiging en irritatie van het bot, dit noemen we ‘kissing spines’.

Bij kissing spines komen de spinaaluitsteeksels (foto) van een paard tegen elkaar, waardoor beschadiging en irritatie van het bot ontstaat. Door de reactie van het bot wordt er nieuw bot gevormd en treedt er soms ook botverval op, wat erg pijnlijk kan zijn voor het paard. Kissing spines komen het meeste voor tussen de tiende en achttiende borstwervel, dit is precies de plaats waar de ruiter zit.

Aanleg speelt een rol in de oorzaak, volbloeden zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van de aandoening doordat hun spinaaluitsteeksels dichter bij elkaar staan dan bij andere rassen. Daarnaast spelen factoren uit de omgeving een rol bij het ontstaan, zoals leeftijd bij het inrijden, zadel, ruiter en manier van training. De ernst van de kissing spines wordt ingedeeld in verschillende klassen waarbij graad 1 staat voor milde veranderingen met vernauwing van de ruimte tussen de spinaaluitsteeksels en graad 4 voor ernstige afwijkingen met duidelijke botveranderingen.

De klachten bij kissing spines kunnen sterk variëren. De meest voorkomende klacht is: verminderd presteren.

Andere klachten kunnen zijn:

• pijnlijk bij borstelen/aanraken van de rug
• protest bij opzadelen of opstijgen
• met de staart zwiepen tijdens het rijden
• staart scheef dragen
• bokken/steigeren/staken tijdens het rijden
• overkruist galopperen
• overspringen in galop
• moeite met lengtebuiging
• onvoldoende loslaten boven de sprong
• etcetera.

Kissing spines kunnen ook als toevalsbevinding gevonden worden op een röntgenfoto, zonder dat er klachten zijn.

Er zijn verschillende diagnostische methoden om de rug van een paard te onderzoeken. Uitgebreid onderzoek van het bewegingsapparaat is de eerste stap. Het paard wordt bekeken op de rechte lijn en op de harde en zachte volte en er worden buigproeven van de benen gedaan. Hiermee wordt eventuele kreupelheid vastgesteld en de beweeglijkheid van de rug beoordeeld. De rug wordt goed bekeken bij het vierkant staande paard, waarbij gelet wordt op lengte, bouw en eventuele spierafname. Dit laatste is vaak een duidelijke aanwijzing voor de aanwezigheid van rugpijn. Een ander aandachtspunt is de aanwezigheid van eventuele witte haren, of drukplekken ten gevolge van een slecht passend zadel.

De rug wordt onderzocht door met de hand te voelen naar de spieren en de uitsteeksels van de wervelkolom. Hiermee worden pijnlijke en stijve gebieden opgespoord. Ook wordt de beweeglijkheid van de rug getest door de rug naar links en rechts te buigen en te laten opbollen door op bepaalde drukpunten te drukken. Het zadel en de ligging van het zadel op de rug wordt bekeken. Indien nodig kan het paard voorgereden worden om de beweging onder het zadel te beoordelen.

Door middel van röntgenfoto’s (foto’s hierboven) kunnen de benige structuren van de rug beoordeeld worden. Bij kissing spines zie je op de foto dat de spinaaluitsteeksels te dicht bij elkaar staan. Je kunt vaststellen op welke en hoeveel plaatsen de ruimte tussen de spinaaluitsteeksels te nauw of afwezig is. Je ziet botnieuwvorming als wittere gebieden op de foto en botverval als donkerdere ‘holtes’. De rug bestaat naast botten ook uit weke delen; spieren en banden (ligamenten). Deze kunnen met behulp van echografie beoordeeld worden. De echo kan gebruikt worden om de ernst van de kissing spines en ligamentschade vast te stellen.

Voor een succesvolle behandeling is het belangrijk om naar het totaalplaatje te kijken. Zijn er andere problemen (bijvoorbeeld kreupelheid)? Past het zadel en/of moet het worden aangepast? Heeft de ruiter een onafhankelijke zit? Is de ruiter te zwaar? Hoe wordt het paard getraind?

De therapie kan bestaan uit het plaatselijk inspuiten van de kissing spines met ontstekingsremmers onder echobegeleiding. Ook kan de rug behandeld worden met mesotherapie (foto’s), waarbij met kleine naaldjes de gehele rug ingespoten wordt. Dit heeft een langdurig pijnstillend en spierontspannend effect.

Indien nodig wordt er een infuus toegediend dat de botoplossing bij kissing spines remt. Bepaalde supplementen kunnen de spieropbouw en souplesse stimuleren.

Ter verlichting kan de behandeling aangevuld worden met fysiotherapie, osteopathie of chiropractie. Een trainingsadvies op maat is erg waardevol om de klachten te kunnen managen. Als het paard aan de longe over de rug getraind wordt, worden de rug -en buikspieren in de juiste balans ten opzichte van elkaar versterkt. Hiermee motiveren we het paard eerst onbelast om het achterbeen onder te laten treden, waardoor de wervelkolom een sterke bolle curve aanneemt. Als gevolg hiervan ontstaat meer ruimte tussen de afzonderlijke spinaaluitsteeksels en verminderen de klachten. Daarna wordt de training onder de man voortgezet vanuit hetzelfde principe voorwaarts/neerwaarts over de rug. Onbelast trainen blijft echter een wezenlijk onderdeel van het trainingsbeleid omdat je als ruiter vanaf de grond leert kijken naar het paard.

De prognose is afhankelijk van de ernst en het aantal kissing spines en is dus lastig te geven. Een paard met een milde vorm heeft vanzelfsprekend een beter vooruitzicht dan een paard met ernstige kissing spines. Als er niet voldoende resultaat behaald wordt met de behandeling, is een chirurgische ingreep mogelijk. Dit is echter een zeer ingrijpende behandeling die in Nederland nog weinig wordt toegepast.