Equine Influenza, niet slechts een griepje!

Equine Influenza, oftewel paardengriep, is afgelopen jaren weer meer onder de aandacht geweest vanwege recente uitbraken in o.a. Europa.

Hoe zit het ook alweer met influenza en is het niet gewoon maar een griepje? In dit kennisartikel gaan we dieper in op deze ziekte en de ernstige gevolgen die het kan veroorzaken.

Equine Influenza is een virus dat de voorste en diepere luchtwegen (longen) van het paard aantast. Het virus bestaat uit influenza type A, subtype H3N8 en vroeger ook H7N7. Binnen deze types zijn weer meerdere sublijnen bekend.

Op dit moment/de laatste jaren is voornamelijk het subtype H3N8 nog actief, waarbinnen de Florida sublijn met Clade 1 en Clade 2 zorgt voor de meeste infecties in Europa. De uitbraak in 2019 betrof een Clade 1 stam. De meest recente uitbraak van een Clade 2 stam is in 2017 geweest (bron: https://www.oie.int/en/document/equine-influenza-wild-equidae/).

In 2007 viel Australië ten prooi aan een zeer heftige influenza uitbraak. Australië was een land wat tot op dat moment vanwege zijn geïsoleerde ligging en strenge quarantaine nog geen gevallen had gehad van Equine Influenza. Doordat de ziekte er niet voorkwam werden de paarden er ook niet gevaccineerd, wat betekende dat alle paarden gevoelig waren voor de ziekte.

Acht paarden brachten in september 2007 de ziekte Australië binnen, waarna de ziekte zich zeer snel verspreidde. Op het hoogtepunt waren er 1.000 nieuwe zieke paarden per week. In drie maanden tijd waren er ruim 10.000 bedrijven waar de ziekte was uitgebroken en in enkele maanden tijd meer dan 70.000 ziektegevallen, ondanks voorzorgsmaatregelen als vervoersverbod om verspreiding te voorkomen. Door de ziekte heeft de hele paardenwereld in Australië maandenlang stilgelegen. Geen vervoer van paarden was mogelijk en alle paardenevenementen werden afgelast. De uiteindelijke kostenpost van behandelingen en afgelasten van evenementen lag op ruim 1 miljard Australische dollars (ruim 600 miljoen Euro).

Bij uitbraken in landen als India (1987) en Egypte (2008) waren er naast tienduizenden ziektegevallen ook honderden sterfgevallen.

Wanneer je paard geïnfecteerd raakt met het Equine Influenza virus, dan duurt het ongeveer 1-3 dagen voor er verschijnselen zichtbaar zijn. Dit noemen we ook wel de incubatietijd. Op dit moment is je paard al wel besmettelijk voor andere paarden, terwijl het zelf nog geen ziekteverschijnselen laat zien.

De symptomen van influenza zijn:

• Zeer hoge koorts
• Neusuitvloeiing
• Harde droge hoest
• Niet willen eten
• Vergrote lymfeklieren
• Spierpijn
• Suf zijn

Later kunnen de symptomen veranderen naar purulente neusuitvloeiing (geel-groene pus), (veel) slijm ophoesten en ernstige longontsteking. Deze veranderingen in verschijnselen komen door een secundaire bacteriële infectie, oftewel een omgevingsbacterie die misbruik maakt van de situatie.

De paarden worden bij influenza ernstig ziek en bij veulens is bekend dat deze kunnen sterven aan de directe gevolgen van een longontsteking die door influenza wordt veroorzaakt. Bij volwassen paarden geldt dat influenza de weerstand van het paard dusdanig aantast dat het risico op een secundaire bacteriële besmetting en ernstige longontsteking groot is. Deze secundaire infectie kan leiden tot een levensgevaarlijke situatie en sterfte. Naast secundaire bacteriële infecties zijn de paarden ook gevoeliger voor een infectie met andere virussen en voor stof in de omgeving. Dit laatste kan weer leiden tot chronisch hoesten. De verhoogde gevoeligheid voor bacteriën, virussen en stof na een influenza infectie kan 50-100 dagen aanhouden. Dit is de reden dat paarden die influenza onder de leden hebben lang de tijd moeten krijgen om zich te herstellen.

Aangezien influenza een virus is, helpen antibiotica hier niet tegen. Het is belangrijk dat de paarden absolute rust krijgen, frisse lucht hebben en koortsremmers krijgen als ze stoppen met eten en drinken.

Mocht je paard een secundaire bacteriële infectie er bovenop krijgen, zoals eerder besproken, dan kan er wel antibiotica ingezet worden. Bij risico-paarden, zoals oudere paarden, jonge paarden of paarden met aangetaste weerstand, wordt soms al met antibiotica gestart voordat de paarden de verschijnselen van de bacteriële infectie laten zien. Dit wordt gedaan om te voorkomen dat deze groep paarden levensgevaarlijk ziek wordt.

Door de grote schade die influenza aanbrengt in het lichaam is het van groot belang dat de paarden genoeg tijd krijgen om te herstellen. Het kan erg lang duren voor paarden om volledig te herstellen. Als algemene leidraad houden dierenartsen aan dat voor elke dag koorts er een week hersteltijd gerekend moet worden. De paarden zijn na infectie met influenza 50-100 dagen extra gevoelig voor andere ziektes. Sommige paarden blijven nog maandenlang hoesten, door complicaties met bacteriën, andere virussen of stof.

De verspreiding van de ziekte begint al op het moment dat het paard geïnfecteerd raakt, nog voordat hij zelf verschijnselen laat zien. De verspreiding gaat niet alleen via paard op paard. De infectie kan ook overgedragen worden via mensen, voer- en waterbakken, tuig en poetsspullen die in aanraking gekomen zijn met een hoestend paard. Er zijn ook uitbraken bekend waarbij de ziekte door wilde paarden overgedragen werd.

De vochtpartikels in de hoest van een paard kunnen zeer ver reiken.

Wanneer je een ziek paard hebt met de bovengenoemde verschijnselen, dan is het van belang dat er getest wordt of het om Equine Influenza gaat. Dit gebeurt door het afnemen van een neusswab (een speciaal wattenstaafje wat in de neusgang wordt gebracht). In het laboratorium kan het virus aangetoond worden middels PCR uit de neusuitvloeiing die zich bevindt op de swab.

Vanwege de enorme besmettelijkheid van influenza is het heel belangrijk dat paarden die verdacht worden van de ziekte apart gehouden worden van de andere paarden en er hele strikte hygiëne maatregelen zijn. Het kan aan te raden zijn om nieuwe paarden die op stal komen nog even gescheiden te houden van de andere paarden gedurende 2 weken (ze kunnen namelijk ook zelf influenza hebben en dat binnenbrengen).

Om je paard te beschermen tegen influenza kun je hem vaccineren. Door de opbouw van immuniteit krijgt het virus minder de kans om zich binnen het lichaam te vermeerderen en zal er minder virus worden uitgescheiden, ook worden de paarden hierdoor minder ziek. Belangrijk hierbij is dat het overgrote deel van de populatie is gevaccineerd, zodat de hoeveelheid virusdeeltjes die worden verspreid laag is. Een ongevaccineerd paard in de groep zorgt voor zeer grote aantallen virusdeeltjes in de lucht, waardoor het besmettingsgevaar weer erg hoog wordt en ook gevaccineerde paarden het risico lopen om ziek te worden.

Het Equine Influenza virus heeft de vervelende eigenschap om zich te veranderen (muteren) in de loop van de tijd. Hierdoor zijn er zoveel verschillende sublijnen ontstaan. Bij het vaccineren van de paarden is het van belang zowel de juiste als de nieuwste sublijnen van influenza in het vaccin te hebben. De World Organisation for Animal Health (OIE) adviseert dat de huidige vaccins sublijnen Florida Clade 1 en Clade 2 bevatten. Dit zijn de sublijnen die op dit moment wereldwijd de infecties veroorzaken. Niet alle vaccins die op de Nederlandse markt zijn bevatten beide sublijnen. Informeer hiernaar bij je dierenarts.

De immuniteit die opgebouwd wordt na een vaccinatie neemt na 1 jaar weer af. Doordat het influenza virus frequent verandert en sommige vaccins niet compleet zijn is de bescherming ook afhankelijk van kruisresistentie (de opgebouwde immuniteit tegen het ene influenza type helpt bij de weerstand tegen een ander type). Om deze reden wordt er aangeraden om twee keer per jaar te vaccineren, zoals de FEI (Fédération Equestre International, de internationale paardensportbond) ook verplicht heeft gesteld. Dit geldt zeker ook voor de risicogroepen.

Het gebeurt nog wel eens dat een eigenaar van een paard de vaccinatie vergeten is en dat het vaccinatieschema hierdoor niet meer klopt. Dierenartsen worden dan gevraagd de datum aan te passen, zodat het schema weer klopt en het paard toegelaten wordt op een wedstrijd of keuring. Naast dat dit feitelijk fraude is, valt het paard nu ook in een risicogroep, omdat de concentratie antilichamen te laag kan zijn. Verstandiger is om de basisvaccinatie te herhalen, zodat het paard weer voldoende beschermd is.

Influenza wordt bij de vaccinatie vaak gecombineerd met tetanus. Dit is te herkennen aan de ‘-t’ of ‘-te’ op de sticker van de vaccinatie in het paardenpaspoort. Tetanus is een levensbedreigende bacteriële ziekte veroorzaakt door Clostridium tetani. De vaccinatie tegen tetanus hoeft echter minder regelmatig dan de vaccinatie tegen influenza. De meeste vaccins tegen tetanus beschermen twee jaar. Je kunt bij je dierenarts vragen de influenza vaccinatie om de twee jaar met tetanus te combineren (het zogenaamde alternerend vaccineren).