Denk aan elektrolyten of zout bij veel zweetverlies

Bij warm weer ontstaan er vaak discussies over het effect hiervan op de prestaties van de paarden. Gelukkig is er tegenwoordig een warmte protocol* om paarden in bescherming te nemen. Als je paard in warm weer moet presteren kan het zweetverlies zodanig zijn dat het herstel langer duurt en dus effect heeft op volgende prestaties. Dus naast het koelen is ook de water- en zoutvoorziening van je paard erg belangrijk. Met zout wordt meestal natriumchloride genoemd, maar er zijn meer ‘zouten’ of elektrolyten die het paard nodig heeft.

Elektrolyten zijn geladen mineraaldeeltjes opgelost in water of bloed, ook wel ionen genoemd. Ze zijn zeer belangrijk voor vele functies in de zenuw- en spierwerking, maar ook voor de zuurtegraad in het bloed en het transport van voedingsstoffen. Natrium, chloride, calcium, magnesium en kalium zijn belangrijke mineralen die als elektrolyten werkzaam zijn. Waarom maakt men zich zo druk over elektrolyten bij sportpaarden? Omdat het zweet van paarden rijk is aan deze mineralen en het paard bij veel zweetverlies dus een tekort kan krijgen.

Bij mensen zorgt veel zweetverlies ervoor dat het bloedvolume daalt en de concentratie aan ionen (elektrolyten) in het bloed stijgt, wat een signaal is voor onze hersenen en een dorstgevoel geeft, zodat je gaat drinken om het vocht aan te vullen.
Bij je paard werkt dit anders. Het zweet van paarden bevat niet alleen maar water, maar is ook erg rijk aan elektrolyten, met name natrium, chloor en kalium. Veel meer dan ons zweet. Dit heeft tot gevolg dat de mineralenconcentraties in het bloed niet veel veranderen als het paard veel zweet. Er ontstaat daardoor geen dorstprikkel, terwijl het paard toch veel vocht heeft verloren en een aanvulling daarvan goed is voor het herstel. Oftewel, als het paard weinig drinkt na een zware inspanning en veel zweet heeft verloren, dan zal het herstel langer duren wat weer effect heeft op een volgende prestatie.

Iedereen kent het spreekwoord: ‘Je kan een paard naar de waterbak leiden, maar je kan hem niet laten drinken’. En dat is dus letterlijk ook zo. Er zijn meerdere manieren om je paard wel te laten drinken. Je kan het hem leren, met een beloning bijvoorbeeld. En dan kan je hem zelfs wat licht gezouten water leren drinken. Maar dit lukt niet bij elk paard.
Hier komen de elektrolyten weer om de hoek kijken.

Door het paard iets zouts te voeren, stijgt de ‘zout’-concentratie in het bloed en wordt het dorstcentrum in de hersenen geprikkeld. Het paard krijgt dorst!

Er is een groot aanbod van elektrolyten in verschillende vormen, zoals poeder, pasta en zelfs in een brokje. Nadeel is dat paarden een hoge zoutconcentratie niet zo lekker vinden. Met een pasta kan je het zelf in de mond ingeven. Omdat de hoge concentratie zout voor de maag niet zo gezond is, moet je wel zeker weten dat het paard daarna direct eet of drinkt. Over de brok of muesli een poeder strooien, kan ook tot voerweigering leiden!

Leg je de verschillende elektrolytenproducten naast elkaar, dan zie je dat ze allemaal een beetje anders zijn. Ze bevatten een variatie aan mineralen, soms ook extra voedingsstoffen zoals aminozuren en vitaminen of extra energie uit dextrose. De toegevoegde hoeveelheid oftewel de dosering bepaalt uiteindelijk wat het paard hiervan binnenkrijgt. En dat moet dus passen bij zijn behoefte. Daar ligt een lastig punt, de behoefte is voornamelijk afhankelijk van de hoeveelheid verloren zweet en dat is moeilijk te bepalen. Nu hoef je gelukkig niet alle verloren mineralen in één dosis aan te vullen. De belangrijkste functie van elektrolyten is om een dorstprikkel te stimuleren. Kies een product waar natriumchloride het hoofdbestanddeel van uitmaakt. Dat is tenslotte het grootste aandeel dat met zweet verloren gaat. Je zou er dus zelfs voor kunnen kiezen om gewoon keukenzout te gebruiken (!).

Een hoog zoutgehalte in het voer is niet lekker. Niets zo vervelend als dat het paard zijn eten niet opeet. En zeker onder wedstrijdomstandigheden is dit zeer ongewenst. Leer je paard zout eten, door thuis een klein beetje zout door het voer te mengen of de elektrolyten die je wilt gebruiken. Natuurlijk moet het paard dan altijd beschikking hebben over water. Denk bij een hoeveelheid aan 5-10 g zout of elektrolyten per dag om te beginnen. Je kan dit opbouwen naar ca 20-40 g per dag (wel in meerdere porties), maar alleen als het paard dagelijks veel zweet én niet heel veel gaat plassen (dat is een teken dat hij te veel zout binnenkrijgt!). Voor paarden die niet veel zweten is het niet nodig extra zout te voeren, dan volstaat een liksteen.

Door inspanning stijgt de behoefte aan mineralen en vitaminen. Het is daarom belangrijk om het rantsoen aan te passen als je paard hard werkt. Lees meer over de benodigde voedingsstoffen en wat je paard nodig heeft in de artikelen over supplementen (deel 1 + 2). Ook in het artikel over voeding en spierproblemen (en de preventie daarvan) lees je hier meer over.

(*) Protocol extreme weersomstandigheden voor paarden van de Sectorraad Paarden