Een dikke buik bij je paard; grasbuik of overgewicht?

Het gewicht van paarden staat tegenwoordig volop in de belangstelling. Veel mensen zijn zich meer en meer bewust dat een te dik paard een risico heeft op gezondheidsklachten. Bedrijven met mobiele weegschalen komen op stallen en maneges zodat je inzicht krijgt in het gewicht van je paard. Toch vergt het wel wat kennis en kunde om de voedingstoestand oftewel de Body Condition Score (BCS) goed te kunnen beoordelen.

Na het kauwen en verteren van het voer, komt de energie uit het voedsel in het paard terecht. Niet alle energie is direct nodig en wordt daarom opgeslagen. Als voer suiker en zetmeel bevat komt er glucose in het lichaam. Glucose is een goed bruikbare energiebron en kan ook als reserve in glycogeen worden omgezet. Maar het kan ook omgezet worden in vet, net als de vetzuren die uit vet in het voer en de vetzuren die vanuit de dikke darm opgenomen worden. Ook hier kunnen de spieren later gebruik van maken.

Is de energieopname meer dan het paard gedurende de dag nodig heeft, dan groeien de energiereserves. Gaat deze positieve energiebalans een tijdje door, dan stijgt vooral de hoeveelheid vet. Vetweefsel kan toenemen binnen in de buik van het paard, en in het onderhuidse vetlaagje. Deze onderhuidse vetlaag is voelbaar als je de huid voorzichtig indrukt. Het vet binnen in de buik is niet zichtbaar, tenzij het echt heel veel wordt.

Een paard wegen, zegt iets over de huidige stand van zaken. De schofthoogte is sterk gerelateerd aan het ideale gewicht van het paard. Vandaar dat je in tabellen met paardengewichten dit vaak samen ziet staan met het ras en de schofthoogte. Wijkt het gewicht van je paard hier veel van af, dan is hij ofwel te mager ofwel te dik. Maar het ideale gewicht heeft een vrij grote marge en is ook afhankelijk van de grofheid of fijnheid van het paard (de botstructuur). Naast het meten van het gewicht is een beoordeling van de vetbedekking onder de huid, het onderhuidse vetlaagje, nodig, om te kunnen beoordelen of het paard wel of geen overgewicht heeft.

De buik van het paard is gevuld met organen. Het maagdarmkanaal maakt daar een heel groot deel van uit, met name de blinde- en dikke darm. Aan de buitenzijde kan je dit zien als het paard kort geleden veel ruwvoer heeft gegeten. Ter hoogte van de flanken zie je een ronding of uitpuiling van de met ruwvoer gevulde blinde en dikke darm. En deze darmdelen liggen ook op de bodem van de buik, helemaal richting de plaats van de singel. Geen wonder dat de buik ronder wordt, als ruwvoer de hoofdmoot van het rantsoen uitmaakt.

De buikspieren kan je zien als je het paard longeert en laat galopperen. Hoe beter deze zijn ontwikkeld en ook bij een gezonde voedingstoestand, des te duidelijker zichtbaar zijn ze. Ze tillen als het ware de buik omhoog en maken de buikbodem strak en recht. Bij goed ontwikkelde buikspieren zal het paard de buikbodem minder diep laten zakken als hij veel ruwvoer heeft gegeten. De buik ziet er minder rond uit. Ongetrainde paarden of merries die meerdere veulens hebben gehad, vertonen eerder een ronde buik.

Het mag duidelijk zijn dat een ronde buik de resultante is van de hoeveelheid ruwvoer, de verteerbaarheid van het ruwvoer en de mate van bespiering. Vaak geeft een ronde buik aan dat het paard veel ruwvoer heeft gehad en wat beperkte bespiering heeft. Maar omdat in de buik ook een vetreserve kan opbouwen is het niet uitgesloten dat dit ook zichtbaar gaat worden in de vorm van de buik. In dat geval is het bijna altijd zo dat ook het onderhuidse vetlaagje gegroeid is.

Veel ruwvoer kan ook tot vervetting leiden. Controleer de Body Condition Score (BCS) van je paard elke 4-6 weken. Bij veranderingen moet je iets aanpassen in het rantsoen of de training om teveel afwijkingen van de normale conditie te voorkomen. En voor een strakkere buik is het niet zozeer nodig om veel minder ruwvoer te geven (liever niet zelfs), maar om de buikspieren te trainen!

Lees meer over het verteringsstelsel en de fysiologie van je paard. Voorkom gezondheidsklachten: weet waar je op moet letten bij het samenstellen van een goed rantsoen.