Droes

Een verdikking onder of achter de kaak, neusuitvloeiing en hoge koorts zijn enkele symptomen die kunnen duiden op droes. Deze besmettelijke ziekte, waarbij ontstekingen in de lymfeknopen optreden, wordt veroorzaakt door de Streptococcus equi bacterie (ook wel droesbacterie). Vrijwel alle paarden krijgen in hun leven een keer droes. De ziekte wordt veel gezien bij veulens in de opfok van nog geen jaar oud. Jonge paarden tot 5 jaar lopen ook een hoger risico op infectie, als ook paarden die vaak in contact komen met andere paarden . Gelukkig knappen de meeste paarden goed op, maar onderschat deze ziekte niet; droes kan dodelijk zijn! 1-2% van de paarden overlijdt eraan.

Wanneer het paard de Streptococcus equi bacterie (droesbacterie) heeft opgelopen, vermenigvuldigt deze zich in de lymfeknopen. Deze gaan ontsteken en er zullen pijnlijke zwellingen ontstaan. In de meeste gevallen blijft de besmetting beperkt tot de lymfeknopen in het gebied rond de keel. In sommige gevallen verplaatst de bacterie zich echter via de bloedbaan naar andere plaatsen in het lichaam. Dit wordt verslagen droes genoemd. Bij deze vorm van droes ontstaan abcessen in bijvoorbeeld de organen, de buikholte, de borstkas en/of de spieren. Bij verslagen droes is er slechts een kleine kans op herstel. De meeste paarden zullen eraan overlijden.

De incubatietijd van droes is 3-14 dagen. Dat betekent dat in een periode van 3 tot 14 dagen na de besmetting de eerste verschijnselen optreden.

De meeste paarden met droes hebben eerst koorts en een heldere, witte neusuitvloeiing.

Na enkele dagen wordt die neusuitvloeiing pusachtig, worden de paarden sloom en willen ze slecht of helemaal niet eten. Doordat de lymfeknopen ontstoken zijn, zullen er abcessen gevormd worden. De zogenaamde droesbult onder of achter de kaak is daar het meest bekende voorbeeld van. Een zwelling van de kaak hoeft echter niet altijd op te treden.

Vanwege de pijn in de keelstreek is hoesten pijnlijk en houden de paarden de hals vaak gestrekt. Een paard met droes kan vaak moeilijk slikken waardoor het voedsel soms via de neus terugkomt. De lymfeklieren aan het hoofd zijn verdikt en pijnlijk en kunnen een snurkend geluid veroorzaken omdat ze de keel dicht drukken. Het paard kan zelfs stikken.

De ontstoken lymfeklieren breken binnen een paar weken meestal door naar de keelholte of naar buiten. De zwelling in de keelstreek wordt dan minder en er valt een etterige uitvloeiing te zien. Wanneer de abcessen zijn doorgebroken en de droes niet naar binnen is geslagen zal het paard zich snel beter voelen en minder ziek zijn.

Zoals geschreven ontwikkelt ‘gewone’ droes zich in enkele gevallen tot verslagen droes. Paarden met verslagen droes zijn erg ziek, hebben intermitterende koorts, dus de ene dag wel en de andere dag niet, en vermageren meestal sterk. Afhankelijk van de plaats van de abcessen laten ze ook andere symptomen zien zoals bijvoorbeeld koliek, hoesten en diarree.

De Streptococcus equi bacterie is in grote hoeveelheden aanwezig in de neusuitvloeiing en de pus van besmette paarden. Dit is dus zeer besmettelijk. Paarden met droes moeten dan ook geïsoleerd worden van andere paarden. De bacterie komt het lichaam van het paard binnen via de neus of de mond.

Besmetting vindt vooral plaats door direct contact tussen paardenneuzen of via indirect contact via bijvoorbeeld waterbakken, kleding, emmers, mest, trailers, hekwerk enzovoorts. Paarden kunnen ook worden besmet via mensen die met een met droes besmet paard in contact zijn geweest. Iedereen die in aanraking komt met een paard met droes moet zich dan ook wassen en verkleden voordat ze andere paarden gaan verzorgen. Besmetting vindt gelukkig niet plaats over lange afstanden door de lucht.

Een ziek paard kan tot ongeveer 4-6 weken na het begin van de infectie andere paarden besmetten, maar de neusuitvloeiing en pus van een met droes besmet paard kan in de ‘ideale’ omstandigheden (in een vochtig of organisch milieu, zoals in water en op hout) wel twee maanden besmettelijk zijn. Gelukkig wordt de droesbacterie makkelijk geïnactiveerd door vaak gebruikte desinfectiemiddelen zoals chloorhexidine en bleek.

Wanneer een paard op stal of in een groep droes blijkt te hebben, moeten de overige paarden uit de groep dagelijks getemperatuurd worden om nieuwe besmettingen snel op te sporen en te behandelen.

Jonge paarden krijgen veel sneller droes dan oudere paarden. Soms zijn opfokstallen compleet besmet. Meestal zijn paarden die droes hebben gehad de rest van hun leven immuun voor de ziekte, maar een enkele keer zie je dat paarden het een tweede keer krijgen.

Ook kunnen paarden drager worden van de bacterie waardoor ze (soms levenslang) een bron van infectie vormen voor paarden die nog geen droes hebben gehad. Circa 10% van de paarden die droes hebben gehad worden drager. Het is belangrijk om deze dieren op te sporen (je dierenarts kan uitleggen welke testen daarvoor nodig zijn) en te behandelen, zodat ze geen besmettingsbron meer zijn voor andere paarden.

Vaak zijn de klinische verschijnselen van droes zo duidelijk dat de dierenarts de diagnose al kan stellen. Als dit niet het geval is, kan de dierenarts een PCR-test doen op neusswabs, neus en/of een luchtzakspoelingen, om te kijken of de droesbacterie aanwezig is. Ook de inhoud van een abces kan op deze manier onderzocht worden.

Het is mogelijk om met een bloedtest (droes ELISA) afweerstoffen tegen de droesbacterie aan te tonen. Deze test kan gebruikt worden om recente blootstelling aan de bacterie vast te stellen en voor het opsporen van dragerdieren. Bijna alle paarden zullen enkele weken na infectie antistoffen ontwikkelen en dus positief testen, maar alleen bij dragers blijven deze antistoffen langdurig aanwezig. Deze test kan dus gebruikt worden om dragers op te sporen als je bijvoorbeeld een nieuw paard aan de stal wilt toevoegen.

Een paard dat droes heeft, heeft vaak hoge koorts en voelt zich dus ziek. Het paard kan dan ook niet getraind worden, maar moet volledige rust krijgen. Schakel altijd de dierenarts in als er een vermoeden van droes bestaat. Alleen hij of zij kan de juiste diagnose stellen en een goede behandeling opstarten.

Normaal gesproken worden ontstekingen behandeld met antibiotica. Bij droes is dat echter zelden het geval. Antibiotica zal namelijk de rijping van de abcessen vertragen. Alleen als het in een zeer pril stadium wordt ontdekt, voordat er abcesvorming plaatsgevonden heeft, kan antibiotica helpen de ontsteking te onderdrukken en de vorming van abcessen te voorkomen. In veruit de meeste gevallen is het echter beter de abcessen door te laten breken naar buiten.

Om dit te bevorderen, kun je de abcessen scheren en er daarna laurierzalf of trekzalf opsmeren. Zodra de abcessen opengebroken zijn, moeten deze minstens een keer per dag worden schoongemaakt.

De abcessen die bij droes gevormd worden, bezorgen het paard een pijnlijke keelstreek. Vooral slikken doet flink zeer. Dit kan serieuze gevolgen hebben voor de voedsel- en wateropname. Het is dus belangrijk goed in de gaten te houden of het paard wel goed eet en drinkt. Indien nodig kun je vloeibaar voedsel (slobber of geweekte brokken) aanbieden. Ook kun je het voer op borsthoogte aanbieden als het paard moeite heeft het hoofd naar beneden te brengen.

Als het paard niet meer wil eten of drinken is het noodzakelijk om het dier te behandelen met ontstekingsremmers/pijnstillers en soms ook antibiotica. Het paard zal zich dan beter gaan voelen en weer eetlust krijgen.

Sommige paarden worden erg benauwd omdat de keelstreek erg gezwollen is. Als dit niet op te lossen is met medicijnen of door de abcessen te openen moet er een buisje in de luchtpijp geplaatst worden (tracheotomie) waar het paard door kan ademen tot de adem-weg weer vrij is van zwelling.

Als het paard verslagen droes heeft, dus wanneer de abcessen (ook) op andere plaatsen in het lichaam zitten, bijvoorbeeld in de buik, dan mogen deze natuurlijk niet open gaan. Gebeurt dat wel, dan zal het paard in de meeste gevallen komen te overlijden. Paarden met verslagen droes moeten daarom langdurig met antibiotica behandeld worden.

Er zijn verschillende dingen die je kunt doen om de kans een uitbraak van droes te beperken:

Preventiemaatregelen

• Probeer contact met andere paarden zoveel mogelijk te vermijden.
• Zet nieuwe paarden eerst een paar weken in quarantaine en controleer elke dag hun temperatuur. Voeg ze pas bij de andere paarden als ze gedurende twee weken geen koorts of ziekteverschijnselen hebben gehad.
• Was je handen en trek schone kleren aan als je naar een andere stal gaat.

Zodra de ziekte op stal aanwezig is, kun je de volgende maatregelen nemen om verdere verspreiding zo goed

mogelijk tegen te gaan:

• 

  Afb. 10: Temperaturen bij Droes

  De geïnfecteerde paarden moeten geïsoleerd worden.

• Controleer twee keer per dag de temperatuur van de gezonde paarden zodat je er vroeg bij bent als zij ook droes krijgen.
• Zorg dat er geen nieuwe paarden op het bedrijf komen en geen paarden het bedrijf verlaten.
• Ga altijd eerst naar de gezonde paarden en daarna pas naar de zieke dieren.
• Trek andere kleren en schoenen aan als je van het paard met droes naar gezonde paarden gaat en was je handen!
• Zorg dat ieder paard zijn eigen waterbak heeft.
• Verwijder grondig alle neusuitvloeiing en pus en desinfecteer het betreffende oppervlak.

Lees alle informatie over droespreventie in deze handige downloads:

Droes Stappenplan voor de eigenaar (incl. stalprotocol)

Droes Stalprotocol

Er is tegenwoordig in Nederland een enting tegen droes verkrijgbaar. De vaccinatie is geschikt voor gezonde paarden vanaf de leeftijd van 4 maanden. Het vaccin wordt toegediend door een injectie van een kleine dosis in de bovenlip.

Het vaccinatieschema ziet er doorgaans als volgt uit:

• 

  Afb. 11

  Basisvaccinatie: twee vaccinaties met een interval van 4 weken

• Herhalingsvaccinatie (boostervaccinatie) voor het hoog houden van de immuniteit:
  • Op hoog-risicobedrijven: elke 3 maanden
  • Op bedrijven met en normaal risico: elke 6 maanden en hervaccinatie

Bij een droesuitbraak tussen de 3 tot 6 maanden na de basisvaccinatie, geeft een herhalingsvaccinatie een snel herstel van de immuniteit tegen droes. Het wordt aanbevolen om alle paarden in een stal of koppel te vaccineren om de groepsimmuniteit hoog te houden. Vraag je paardendierenarts om het juiste vaccinatieschema voor jouw paard of veulen.

Geen enkel vaccin biedt volledige bescherming tegen een infectieziekte. Ook kan vaccineren bijwerkingen geven. 

Droes is in Nederland geen aangifteplichtige ziekte. Van paardeneigenaren en stalhouders verwacht men wel dat zij hun verantwoordelijkheid nemen om te voorkomen dat de ziekte zich verder verspreidt.

Auteur: Iris van Gulik | Foto’s: Iris van Gulik, Dierenkliniek Hellendoorn-Nijverdal